Denbora zerbait preziatua da, ezin da galdu, aldagaitza da. Jaiotzetik hil arte pertsonok gure bizitzaren curriculuma osatzen gabiltza esperientzien bitartez, batzuetan gidatuta, besteetan bat-batean. Ukaezina da ibilbide honetan zoriontasuna bilatzea dela guztion xedea, baina zoriontasuna bilatze honetan denboraren faktoreak zeresan handia du, are gehiago bizi garen jendarte azeleratu honetan.

Industria-iraultzatik egundaino kapitalismoak denborari balio berezia eman dio eta lana balio horren funts eta oinarri bilakatu da; hots, denbora produktibitatearekin lotu dugu eta kapitala ekoizpenerako oso aldagai garrantzitsua bihurtu. Horrek, denbora galtzeak dirua galtzen gabiltzala pentsarazi digu; bestela esanda, diruak urrea ordeztu duen arren, denbora salneurri bat izatera pasatu dela esan genezake.

Zer gertatzen da, orduan, edozein jarduera eskaintzen diogun denbora emaitzaren arabera neurtuz gero? Betiere etekin positiboa bilatuko dugula, aspertzearen beldurra areagotuko dela eta, ondorioz, sormenari eta ezerezari ere lekua kenduko zaiola.

Agerikoa da, beraz, kontsumoaren eta aisiaren jendarteak lanpetuta mantendu nahi izate horrekin, gure bizitza antolatzera eta denbora neurtzera behartzen gaituztela. Denbora zehatza denbora ideala izatera pasatu da eta jada ez gara gu gure denboraren neurtzaile.

Eta zer pasatzen da «gehiegizko» denborarekin? Gehiegizko denbora –denbora askea– aisialdia deritzoguna, gorpuztu beharreko denbora izatera pasatu da. Hala ere, ekonomia ez da soilik ekoizpenean oinarritzen, eta kontsumoa ere ezinbestekoa da. Hartara, aisialdia benetan denbora askea ote den galdetzera iristen gara, eta horren harira aisialdiak egun duen balioa aztertzera.

Jendartean eta hezkuntzan lehiakortasuna, indibidualismoa eta kontsumismoa nagusi diren une hauetan, zaila da jakitea egungo aldaketek nora garamatzaten. Lan honetan, baina, eragile ezberdinen parte hartzea beharrezkoa dela iruditzen zaigu, gure haur eta gazteak balio gizatiarragoetan hezteko, eta ikastean errentagarritasuna ez bilatzeko.

Aisialdia denbora subiranoa izanik, inposizioz bertan sartzen den edozein jarduera (etxerako lanak, klase partikularrak eta abar) denbora lapurrak litzateke. Zoritxarrez, teknologia berriak eta sare sozialak ere ez dira batere lagungarriak.

Denboraren zatiketa konbentzio sozialaren arabera sortzen da eta ez die pertsonak dituen beharrei erantzuten. Esan genezake gure jendartea gaixotzen ari dela denbora ideala pertsonaren beharretatik gehiegi urrundu delako.

Horregatik uste dugu denbora pertsonari itzuli behar zaiola. Desazkundearen bideari jarraituz, ezin dugu hartu denbora gero eta gauza gehiago egiten den eremu bezala. Ezinbestekoa da erritmoa jaistea esperientziak kalitatekoak izateko zein sormenari aukera emateko, eta sistemak baldintza hauek bermatu beharko lituzkeela iruditzen zaigu.

Denbora subiranoa bermatzeko heziketa beharrezkoa da eta heziketa horretatik, konformismotik urrunduz, ikuspuntu kritikoa eta kriterioak zorroztu behar ditugu. Irizpide propioekin eraiki behar dugu gure aisialdia, irizpide propioak izateko heziz gure alaba-semeak.

Euskal Herrian komunitate kulturala osatzen dugu. Komunitatea harremanaren bitartez garatzen doa eta harremanetarako dagoen tarte-denbora garrantzitsuena aisialdia da. Gure ustetan, aisialdia benetan modu askean denbora librean eraikitzen da, baina geure buruari ezinbesteko galdera egin behar diogu: ez al digu sistemak berak eredu jakin bat, itzalpeko curriculuma, inposatzen?

Askotan jendarteak dituen balioak, besterik gabe, pertsonen artean sortzen direla pentsatzen da, baina kasu honetan gure jendartea modu konduktista batez sistema berak inposaturiko balioak barneratzeaz gain, horien arabera pertsonen arteko harreman sarea egonkortuz doazela pentsatzen dugu. Zein baliotan eraikitzen gabiltza gure aisialdia? Euskararen erabilerak, euskal kulturak, ingurumenak, gizarte patriarkalak, indibidualismoak, kontsumoak, auzolanak, herrigintzak, eta gai horien inguruko hausnarketak ba al dute tokirik saltzen dizkiguten aisialdi honetan?

Lan sakona oraindik egiteke dago eragile ezberdinen artean. Inoiz baino gehiago, komunitate hezitzailean auzolana beharrezkoa da, eta, gure ustetan, auzolana da aisialditik eraiki behar den jarduera komunitarioa. Aurten Oñatiko Txantxiku Ikastolatik antolatzen ari den Kilometroak jaiak, ikastolen jaiak, Auzolana aukeratu du ildo nagusitzat, eta berarekin batera “Lekaixoka” (deialdika, irrintzika) hartu du lema. Hemendik eta orain lekaixoa egiten dugu: eraiki dezagun herri bat non denboraren subiranotasuna bermatua izango den.