June Fernandez
Pikara Magazine atariko zuzendaria

«Selfie»-ak, perreoa eta autoestimua

Gazteentzako moda-dendetara doazen neskek badakite gero eta zailagoa dutela 40 neurritik gorako prakak, betegarririk gabeko bularretakoak edo zapata eroso batzuk topatzea. Gizarte honetan oparotasunerako eta desinhibitzeko leku handirik ez genuela uste bagenuen ere, ipurmasail erdia erakusten duten short motz-motzen eta selfie-n moda –nesken kasuan– agertu zaigu:  mugikorrarekin norberak bere buruari egindako argazkiak dira, zoratzeko moduko muturra jarrita eta push up bidez nabarmendutako bularraldea erakutsiz. Mutilek, bestalde, pisuak altxatzen dituzte tirantedun kamisetekin muskuluak harro agertzeko, eta Instagramen txokolate-tableta erakusteko. Reguetonak terrazak eta txosnak girotzen ditu –«berotzen ari naiz, probokatzen ari naiz tenperatura igo dadin» abesten du Malumak–, eta bat-batean Aste Nagusiak Eivissa edo Miami ematen du.
Sektore kontserbadoretako zein sektore feministetako batzuk haserre bizian jarri dira gazteen sexualizatzea dela-eta.  Ez ditut alarmismoak eta zenbait irakurketa sinplista gogoko, esaterako, gazteak inoiz baino matxistago direla dioen irakurketa. Baina, nire ustez, mini short-en, selfie-n eta perreoaren goraldiak emakumeenganako indarkeria ikusiezinekoaz hitz egiteko aukera eskaintzen du:  indarkeria sinbolikoa.
Pierre Bordieu soziologo frantsesak indarkeria sinbolikoa zapaldua den pertsonaren laguntzarekin egiten den indarkeria dela esan zuen. Hortaz, indarkeria sexistari dagokionez, erasotzaile jakin bat ez dagoenean eman litzateke, emakumeek eurentzat iraingarri diren ekintzak egitea onartzen dutenean, itxuraz askatasun osoz eta nahi dutelako. Berdintasuna dagoeneko lortu dugula diotenek behin eta berriz esango dute emakumeek bizkarra kaltetzeko moduko takoiak erabiltzen dituztela, milagro-dietekin ahultzen direla eta soldata zelulitisari aurre egiteko kremetan xahutzen dutela eurek nahi dutelako. Ez du inork behartzen.  
Modu horretan, masen komunikazioak (zinema, telebistako serieak, reality-ak, bideoklipak) behin eta berriz azaltzen digun edertasun ezin hobearen eragina erlatibizatzen da. Are gehiago, tuntunak garela esaten digute geure burua baldintzatzen uzten dugulako, modelo mehe-meheei inbidia diegulako, gure ildaskengatik konplexua dugulako, nahiz eta jakin aktoreek Photoshop bidez edo kirurgiari esker kentzen dituztela. Elikadura-nahasmenduak anorexia edo bulimia larriko egoeran dauden neskekin lotzen ditugu, eta gaixotasun hori ezerezten dugu esanez Kate Moss bezala izan nahi zutela eta pasatu egin direla. Kostatzen zaigu onartzea gure gizarteak elikadura-nahasmenduak sustatzen dituela.  Nork sustatzen ditu? Inork ez eta denok aldi berean (komunikabideek; modaren, kosmetikoen edo elikaduraren industriak; emakumeek eurek; gizonek eurek...). Horixe dugu indarkeria sinbolikoa.
Ameriketako Estatu Batuetako Naomi Wolf idazleak “Edertasunaren mitoa” saiakera enblematikoan idatzi egin zuen elikadura-nahasmenduak «emakumeen historiaren lasaigarririk indartsuena direla:  errazago maneia daitezkeen herritarrengan isiltasunez eraldatutako pertsonak dira». Pisuarekiko kezkak autoestimu eza, neurosia eta kontrol-galeraren sentsazioa sortzen ditu. Gainera, lortu ezin den edertasun ezin hobearen eredua betetzeko beharra oso aberasgarria da zenbait sektoretarako (modaren, kosmetikoen, kirurgia estetikoaren edo elikaduraren industrietarako).
Ez dugu museo batera joan behar gogoratzeko edertasun-kanonak gizarteak sortzen dituela, eta garaien eta kulturen arabera itxuraldatzen direla. Baina globalizazioa bigarrena aldatzen doa. Zenbait emakume latinoamerikar eta afro-ondoko pop idolo bihurtu dira, eta horrek gorputzen benetako aniztasuna sustatu baino, eredu globalizatu bakarra proiektatu du, eta eredu horrek exotismoa goraipatzen du, baina mugarik gabekoa: 38 neurrian sartzen diren biribiltasunak, beltza ez den larru iluna, ile kizkurtua eta hazpegi leunak.  Sudur zabalik, kizkur kiribildurik edo ipurmasail handirik ez.  Beyonce, Rihana, Shakira edo Jennifer Lopez produktu globalizatuak dira, eta gure gorputzekin pozik ez egotea dakar; hori dela-eta, zuriok push up erabiltzen dugu, beltzek ilea betiko leuntzen dute eta latinoek ez dituzte hamabost zentimetroko takoiak kentzen.
Erantzuna ez da geure burua zigortzea, eredu erakargarri anitz bilatzea eta zabaltzea baizik, emakumeen gizarte-arrakastaren sinonimoa den edertasuneko eredu bakarra haustearren. Gazteentzat gizarte-sareak arriskutsuak direla esaten dugu askotan, baina ez da aipatzen sare horiek nola erabiltzen ditugun edertasuna, sexualitatea edo maitasuna ulertzeko beste modu batzuk zabaltzeko. Neskek Facebook, Instagram eta Twitter euren gorputz loditsuak edo iledunak arro erakusteko ere erabiltzen dituzte, eta eskola-jazarpen sexistaren edo zenbait aginduren (depilazioa, esaterako) aurkako mezuak gaineratzen dituzte (bilatu Google bertan Paloma Goñi, Stella Boonshoft edo Carleigh O’Connell). Kartel esanguratsuak berriz bidaltzen ditugu Twitter bidez: «Nola eduki gorputz ezin hobea hondartzara joateko? 1.-Ziur izan gorputza duzula. 2.-Joan zaitez hondartzara». Horrek jendea erakarriko du indarkeria sinbolikoari buruzko hitzaldi batek baino gehiago.  Neska ezin hobea nola izan azaltzen diguten emakumeentzako aldizkarien aurrean, askotan demonizatutako feminismoak gure burua eder eta baliotsu ikustera bultzatzen gaitu eta go- goratzen digu «Emakume ederra borrokatzen duena dela».

Buscar