NAIZ

Oteizak arte jondoarekiko zuen interesa aztertu du EHUk argitalpen batean

Jorge Oteiza eskultore oriotarraren arte jondoarekiko interesa aztertu du EHUko ikertzaile David Pavo Cuadradok ‘Jorge Oteiza y el arte jondo’ argitalpenean. Oteizak Hego Amerikan 1935 eta 1948 bitartean izandako egonaldia eta erbestealdia erabakigarria izan zirela ondorioztatu du.

Oteizak arte jondoarekiko duen interesa aztertzen du ikerlanak. (NAIZ)
Oteizak arte jondoarekiko duen interesa aztertzen du ikerlanak. (NAIZ)

Bi liburutan aipatzen du Jorge Oteizak (Orio, 1908 - Donostia, 2003) arte jondoa, ‘Goya mañana. El Realismo Inmóvil. El Greco. Goya. Picasso’ eta ‘Interpretación estética de la estatuaria megalítica americana’ lanetan. Hala ere, David Pavo Cuadrado EHUko Arte Ederren Fakultateko Eskultura saileko ikertzaileak azaldu duenez, ez du inolako aipamenik egiten terminologiaren iturriei buruz. «Adierazpen hori behin eta berriz sartzeak a priori sor dezakeen arrarotasunak bere interesa eragiten duten arrazoiez eta saiakuntzan erabiltzen duen zentzuaz galdetzera garamatza. Hori dela eta, ikerketa honen helburua izan da bere pentsamendu estetikoan jondoari buruzko erreferentzia horien azpian zegoena argitzea», azaldu du. Interes hori da EHUk argitaratu berri duen ‘Jorge Oteiza y el arte jondo’ doktore-tesiaren oinarrian dagoena.

Eskultorearen bizitzan zehar jondoarekin lotutako hainbat erreferentzia daudela zehaztu du EHUko ikertzaileak. Azaldu duenez, lehen aipamenak 1946koak dira, Oteiza Bogotan zegoenekoak. Izan ere, 1935 eta 1948. urteen artean Hego Amerikan hamairu urtez egon zen eta «cante jondoari eta zezenketari lotutako gertaera batzuk bizi izan zituen, Francisco de Goyari eskainitako bi hitzaldi idatzi zituen, eta abar», nabarmendu du. Ikertzailearen hitzetan, arte jondoarekiko interes hori Amerikan arte unibertsal berri bat sortzeko beharrari eta asmoari lotuta dago, «mundu-krisia duen une historiko eta kultural batean, bi sustraitatik abiatuta: amerikarra eta europarra».

«Ikerketa-lan honek balio izan du egiaztatzeko jondoa funtsezkoa dela eskultorearen planteamendu estetikoetan. Haren erbestealdiak, Espainiako gerra zibilaren eta gerraostearen egoerak baldintzatuta, bere interesa zehazten du, eta aukera ematen du jakiteko jondoari buruzko aipamenak kalkulatu egiten direla, eta ezin dela ulertu, urrutian bizi den gerra-egoera horretan, faxismoaren aurrean egiazkoa denaren aldeko jarrera politiko gisa», iritzi du Pavo Cuadradok.

EHUko ikertzaileak nabarmendu du ikerketak Oteizak Hego Amerikan emandako garaia «sakonago ezagutzen» lagundu duela eta hainbat datu biografiko, arte eta lan esperientzia edo artista eta pentsalari garaikideekin izandako harremanak argitzeko ere baliagarria dela. Ikerlana Alzuzako Jorge Oteiza Fundazioan dauden artxibo pertsonaleko material argitaragabeak aztertuta garatu duela ere azaldu du.