GAUR8
DEPRESIO IRRIBARRETSUA

Egoera ona ez izan arren, hura ezkutatzeko joera gailentzen denean

«Depresio irribarretsua» ingurune hurbilean ere oharkabean pasatu daitekeen depresio mota bat da. Sintomatologia tipikoarekin bat egiten duten koadroei egiten die erreferentzia, baina kasu honetan diagnostikatutako subjektuak ezkutatzeko grina erakusten du. Hala ere, ingurune hurbila ohartarazteko zeinuak ager litezke.

Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, 280 milioi pertsona inguruk dute depresioa. Eta kopurua areagotu egin daiteke pandemiarekin: Sant Pau-rekin elkarlanean Kataluniako Unibertsitate Irekiak (UOC) egindako lan batek, “Journal of Neurology”-n argitaratuak, agerian uzten du covid osteko pazienteen nekea antsietatea, depresioa eta apatia izatearekin lotuta dagoela (ikus despiezea).

Gainera, “The Lancet” egunkarian argitaratutako ikerketa baten arabera, depresio handieneko kasuak %28 gehitu dira covid-19a agertu zenetik. Hala ere, adituek uste dute zenbaki horiek are altuagoak izan daitezkeela diagnostikatu gabe dauden depresio kasuen kopurua dela-eta. Horien artean, “depresio irribarretsua” deitzen zaionak leku garrantzitsua du: ingurune hurbilean ere oharkabean pasatu daitekeen depresio mota bat da.

«Depresio irribarretsua hitzak nahasmendu horiekin lotutako sintomatologia tipikoarekin bat egiten duten koadro depresiboei egiten die erreferentzia, baina horietan diagnostikatutako subjektuak ezkutatzeko grina erakusten du. Eta irrika horrek jarrera aktiboa dakar, ingurukoek jasaten ari den ondoeza suma ez dezaten», azaldu du Vanessa Rodriguez Pousada UOCeko Psikopedagogiako masterreko irakasle kolaboratzaileak. Gaixotasuna duten pertsonak beren ondoeza ezkutatzen ahalegintzen dira, eta, ondorioz, zailagoa da hori hautematea. Horregatik, diagnostikatutako kasuak dauden kasu guztien oso zati txikia izan litezke.

Hala ere, depresio tipikoa duen pertsona baten ondoez bera jasaten dute. Eta, gainera, gertatzen zaienaz jabetzen dira. Edo, behintzat, badakite zerbait ez doala ondo. Baina badira hainbat arrazoi ezkutatzera eraman ditzaketenak. Horietako bat da uste izatea beren betebeharra zoriontsu izatea dela eta ezin dutela emozio negatiborik erakutsi.

«Gaur egun, zoriontsu izatea inperatiboa den gizarte batean bizi gara», dio Rodriguez Pousadak. «Zoriontasunaren diktadura honekin batera, indibidualismoa areagotzen joan da. Indibidualismo horren ikuspegitik gutxietsi egiten dira bizi ditugun egoera pertsonal, sozial eta egiturazkoak. Sistemak ikusarazi nahi digu osasuna eta gaixotasuna ia soil-soilik urritasun psikologiko pertsonalei lotuta daudela. Autodeterminazioa eta norberaren gaitasunak direla gure ongizatearen ardatz nagusiak. Horrela, ongi egotea edo ez egotea norberari bakarrik dagokiola suposatzen da».

UOCeko irakasle kolaboratzaileak azaldu duenez, mezu horrek gizartean hainbesteko garrantzia izan du, non pertsona batzuk errudun sentitzen baitira ondoeza izateagatik. Pertsona horietan, «depresioa jasateari errua gehituko litzaioke, erantzulea norbera dela onartuz, eta, buelta bikoitz batean, depresiotik errura pasatuko litzateke, eta errutik lotsara», adierazi du.

«Ondorioz, paziente horientzat depresioa izango litzateke kontrolatzen jakin beharko genukeen zerbaiti aurre egiteko ezintasuna, eta hori norberaren ahuleziaren adierazgarritzat hartzen da». Horrek izan dezakeen emaitza da, hain zuzen, benetako emozioak ez erakustea eta besteei begira zoriona agertzea.

Ondoeza estaltzen saiatu arren, litekeena da kanpoko zeinuak agertzea, ingurune hurbila ohartarazteko modukoak. Ferran Marsa Sambola UOCeko Psikologia eta Hezkuntza Zientzietako ikasketetan irakasle kolaboratzaileak azaldu duen bezala, «ikerketa batzuek diote depresio atipikoa edo irribarretsua duten pertsonek gose handiagoa izaten dutela, gehiegi lo egiten dutela eta besoetan eta hanketan astuntasun sentsazio handiagoa izaten dutela, eta inguruko pertsonen kritikak arbuiatzen dituztela». Are gehiago, interesa gal dezakete lehen haientzat egokiak ziren jardueretan, gehitu du Rodriguez Pousadak.

Sare sozialen eragina

Depresio irribarretsua jasan dezaketen pertsonei dagokienez, ez dago profil zehatzik, faktore biopsikosozialen errealitate konplexuak esku hartzen baitu. Hala ere, perfekzionistak, sarritan akatsak okerrago jasaten dituztenak, depresioa ahultasun eta gabezia pertsonal gisa hautematen dutenak, jopuntuan leudeke.

Gizonengan edo emakumeengan ohikoagoa den galdetuta, ez dago datu zehatzik, baina «kontuan hartzen badugu gizarte heteropatriarkal batean bizi garela, non mundu emozionalak eta norberaren ahuleziak erakustea estigmatizatuago dagoen gizonengan, estereotipo maskulinoek zaurgarritasun faktore gisa jokatu lezakete gizatalde horrentzat depresio irribarretsuaren kasuan», azaldu du.

Adituen ustez, sare sozialek ez dute laguntzen benetako emozioak agertzen. «Bizi garen gizarte honetan, bizitza perfektua dugula erakutsi behar diegu etengabe besteei. Nire ustez, hori sare sozialen bidez indartzen da», adierazi du Marsa Sambolak.

Eta Rodriguez Pousadaren iritzia ere antzekoa da. «Norberaren bizitzaren eta besteen ustezko bizitzaren arteko konparazioa ispilu joko engainagarri bat bezala da, non errealitatea lausotzen den. Sare sozialak autobide gisa ager daitezke hemen, ondoeza ezkutatuz bidaiatzeko».

 

COVID IRAUNKORRA, NEKEA ETA DEPRESIOA IKERGAI

Covid osteko egoeraren sintoma ohikoenak, covid iraunkorra esaten zaiona, nekea, arnasa hartzeko zailtasuna edo disfuntzio kognitiboa dira. Halakotzat hartzeko, sintoma horiek gutxienez bi hilabetez eta gaixotasuna hasi ondorengo hiru hilabeteetan egon behar dute presente.

Hala ere, covid iraunkorra duten pazienteen nekearen eta antsietatearen edo depresioaren artean loturarik zegoen ala ez, hori ez zen laborategietara eraman. UOC Kataluniako Unibertsitate Irekiak eta Sant Pauek elkarlanean egindako lan batek, “Journal of Neurology” egunkarian argitaratuak, agerian uzten du covid osteko pazienteen nekea antsietate, depresio eta apatiarekin lotuta dagoela.

Zientzialariek covid-19a zuten 136 pazienteren kasua aztertu zuten. Paziente horiek Santa Creu i Sant Pau Ospitalera joan ziren defizit kognitiboen ondorioz, birusa hartu eta zortzi hilabetera. «Gure emaitzek agerian uzten dute paziente batzuengan defizit kognitiboa dagoela covid-19aren ondoren, eta nekeak paper garrantzitsua izan dezakeela», adierazi du Carmen Garcia-Sanchezek, ikerketan parte hartu duen Santa Cruz eta San Pablo Ospitaleetako Neurologia Zerbitzuko kideak.