Helikopterotik ikus daitekeen Kolonbiako oihan zulatuak legez kanpoko urre meatzeak agerian uzten ditu. Segurtasun indarrak bat-batean lurreratzen dira, talde armatu eta bestelakoei errenta handiak uzten dizkien negozioa ito nahian hondeamakinak leherraraziz.

Armadako, Poliziako eta istiluen aurkako eskuadroiko ehun uniformatu baino gehiago lau aireontzitan iritsi dira Trianguno de Telembi oihaneko eskualdera, Nariñoko departamenduan, hego-mendebaldean, Ekuadorko mugatik gertu.

Talde armatu desberdinek (tartean ELN, edota FARCek sinatutako bake-akordiotik aldendu zirenak) beren finantziaziorako urrea ateratzeko erabiltzen dituzten makineria suntsitzeko eginkizuna du operazioak.

Landarediaren erdian eta meatzariek zulatutako kraterren ondoan zortzi hondeamakina aurkitu eta C4 lehergailuz eta granada su-emailez suntsitu aurretik, gutxienez bost km2 oihan suntsituta zeuden aparatu horiekin. NBEren azken txostenaren arabera, legez kanpoko meatzaritzak 640 kilometro karratu baino gehiago suntsitu zituen Kolonbian 2021ean.

«Urrearen erauzketa horretatik legez kanpoko talde armatuek (...) irabaziak lortzen dituzte. Makineriaren zuzeneko jabe ez badira, haiek zerga bat edo ‘txerto’ bat kobratzen diete erauzketa egiten ari diren pertsonei», azaldu dio AFPri Hugo Nelson Gallegok, legez kanpoko meatzaritzaren aurkako polizia-talde bereziaren buruak.

«Jarduera predatzailea»

Dozenaka gaztek, gehienak afroak, harriak jaurtitzen dizkiete uniformedunei, honaino errekaz edo mandoz ekarritako makinak defendatzeko asmoz. Batzuk sugarrak urarekin itzaltzen saiatzen dira.

Matxinaden aurkako taldeak gas negar-eragileekin erantzuten du, «biztanleria zibilarekin» balaz «konfrontaziorik» ez izateko. Gasik gabe, meatzariek helikopteroei lurreratzea galaraziko liekete, dio Gallegok. Oso gertu, haurrak dituzten familiak beren zurezko etxeetatik begira daude.

Kolonbia legez kanpoko meategien atzetik dabil 2012tik. Gutxienez 800 hondeamakina suntsitu dituzte Gustavo Petroren Gobernuak, abuztuan boterera iritsi zenetik, politika horri eutsi dio.

Leherketek urrezko, platinozko, zilarrezko eta beste mineral batzuetako harrobietan jarraituko dute, «jarduera predatzaile honetako protagonistek ingurumena suntsitzen jarraitzen badute», ohartarazi zuen agintari ezkertiarrak.

Merkurioaren suntsipena

Urrea ateratzeak zuhaitzak moztea eta zorupea mugitzea dakar, eta horrek adabaki marroiak uzten ditu berdetasunaren erdian. Turkesa koloreko urmaelek merkurioaren erabilera agerian uzten dute. Uretako borrero kimikoa da, balio gabeko sedimentuetatik urrezko harri txikiak bereizteko erabiltzen dena.

Meatzariek «ibaira isurtzen dute (...), eta horrek jarduera hori egiten den eremu osoa kutsatzen du», dio AFPri Javier Africano jeneralak, Narkotrafikoaren eta Mehatxu Trasnazionalen aurkako Komandokoak. Ikerketen arabera, merkurioak DNA aldatu eta malformazioak eragin ditzake.

Ekuadorretik eta Venezuelatik kontrabandoan sartzen dela uste dute agintariek. Kontzentratuagoa eta indartsuagoa den bat, «merkurio gorria», ziurrenik Brasildik dator.

Urrezko gramo bat ateratzeko bost gramo merkurio behar dira, 60.000 litro ur kutsatuz. 2018tik ekoizpena eta erabilera mugatuta dauden arren, Kolonbia da munduan merkurioarekin gehien kutsatzen duen herrialdea, biztanleriaren proportzioan (50 eta 100 tona artean urtean), datu ofizialen arabera.

Ikusezina

Legez kanpoko meatzaritza eta kokaina-trafikoa dira FARCen armagabetzearen ondoren Kolonbiako gatazka armatua bizirik mantentzen duten erakundeen finantziazio-iturri nagusiak. Agintarien arabera, urrea droga bezain errentagarria da, haren jatorria arakatzeko zailtasunagatik.

Kolonbiak esportatzen duen urrearen %85 legez kanpo ateratzen da, kalkulu ofizialen arabera. «Ziur aski Ipar Amerikarantz doa» eta Europa, gehitu du Africano jeneralak.

«Kontrol guztiak drogara bideratuta daude» munduko kokaina-ekoizle handienean, «baina urrea askoz errazago mugitzen dute», azaldu du Carlos Romero militarrak.

Merkataritza eta aireportuetan agintariak distraitzeko, legez kanpoko urrea luxuzko objektu bihurtzen dute. Edonor «bere kateekin, bere erlojuarekin eta metal detektagailutik pasa daiteke arazorik gabe, harribitxi bat delako», deitoratu du Romerok.