Nafarroako hiru ikastolak menu osasungarri, jasangarri eta ekologiko berriak sartu dituzte eskolako jantokietan, bertako lehen sektoreko ekoizleak hornituak Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluak (CPAEN/NNPEK) eta Nafarroako Gobernuko Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuak sinatutako jantoki kolektibo ekologikoak eta iraunkorrak sustatzeko hitzarmenari esker ezarri da proiektua. Menu berri hauek ezartzeko, Nafarroako Ikastolen Elkarteak eta Ekoaldek lagundu dute, kolektibitateetarako eta horeca kanalerako elikagai ekologikoak banatzeko zentro logistiko gisa.
Estatuan, haurren % 30-35ek gehiegizko pisua edo obesitatea dute. Nafarroan kopuru hori txikiagoa da, baina errealitate bat adierazten du: dietari proteina eta azukre gehiegi gehitzen dizkiogu, eta, kasu askotan, osasunaren aurka doazen elikagai ultraprozesatuak. Horri gehitzen badiogu sasoitik kanpoko elikagaien kontsumoa eta jatorri urrunekoa, emaitza ere negatiboa da ingurumenarentzat eta tokiko ekoizpenarentzat.
Lehen sektoretik datozen elikagai ekologikoak, tokikoak, freskoak eta sasoikoak, gure elikadura-ohiturak birbideratzeko, ingurumena errespetatzeko eta landa-garapenean positiboki eragiteko tresna direla nabarmendu dute ekimenaren bultzatzaileek.
CPAEN/NNPEKek, azken bi urteotan, menu osasungarriak, jasangarriak eta ekologikoak ezartzea bultzatu du Iruñeko Haur Eskoletan, Gure Sustraiak baserri-eskolan eta Tuterako Argia ikastolan. Horrela, herritarren kezkari erantzuten dio, menuak ezartzeko laguntza eskainiz, eta, aldi berean, elikagai ekologikoak eta tokiko nekazaritza ekologikoa sustatzen ditu. Menu horiek osasun-agintariek nutrizio-irizpideei buruz emandako gomendioei jarraitzen diete, eta garaian garaiko elikagaiak, freskoak, tokikoak eta ekologikoak, sartzen dituzte.
Nafarroako Ikastolen Elkarteak menu horiek ordezkatzen dituen ikastoletan pixkanaka sartzeko apustua egin du. Fase honetan hiru ikastola hauek parte hartu dute: Jaso Ikastola, Paz de Ziganda eta Tantirumairu Lesakan. Ikastola hauek urte osoan lan egin dute menu berriak ezartzeko, CPAEN/NNPEKekin batera, Argia Tuterako ikastolak lortutako emaitzak egiaztatu ondoren. Izan ere, azken ikastola horrek urtebete inguru darama elikadura osasungarri, iraunkor eta ekologikoan murgilduta.
Produkzio-sektorearen antolaketa
CPAEN/NNPEK eta Nafarroako Gobernuko Landa Garapen eta Ingurumen Departamentuak sinatutako hitzarmenari esker egin ahal izan da proiektua. Hitzarmena garatzeak elikadura hobetzea dakar, eta tokiko ekoizpen ekologikoari bultzada ematea ere bai, ezinbesteko tresna baita klima-aldaketaren eta nekazari kopuruaren murrizketaren egungo abagunean.
Lehen sektore ekologikoarekin lan egin da, ekoizleek kanal horrekiko duten interesa ezagutzeko; izan ere, horrelako proiektuek kolektiboen elikagai ekologikoen eskaera bultzatzen dute eta eskaintza dinamizatzen dute.
Horretarako, Ekoalde funtsezko pieza izan da, 70 bazkide biltzen dituen ekoizleen eta egileen elkartea baita, eta ekoizle txikiei aukera ematen baitie kolektibitateen kanalera iristeko, produktuak batera eskainiz. Lan hori garrantzitsua da, ikastetxeek ezin baitute banakako hornitzailerik jaso, eta, hala, lehen sektorea orain arte iristen ez zen merkatu batean sar daiteke.
Gainera, laboreak planifikatzeko eta eskaintza egituratzeko lan bat egin da ekoizleekin, jatetxe kolektiboen beharretara egokitzeko. Horrek ikastetxeei elikagaiak modu egonkorrean hornitzea bermatzen du, urteko prezio justuekin eta finkoekin eta sukaldeetara egokitutako kalibre eta kalitateekin.
Aldaketak menuetan
Ikastetxeetako proiektuak menu jasangarri eta osasungarrietarako trantsizioari heltzen dio, elikaduraren erabateko aldaketa gisa. Menuen egituran lan egin da, nutrizio-irizpideei, plateren elaborazioei eta sukaldeek elikagai freskoak eta sasoikoak sartzeko duten gaitasunari jarraiki; horrek eskatzen du zentroen inplikazio aktiboa, bai zuzendaritzarena, bai sukaldeko langileena, bai zaintzaileena eta irakasleena.
Nutrizionista batek eta CPAEN/NNPEKeko teknikariek osatzen dute zentroetako aldaketarekin batera doan diziplina anitzeko taldea, Menjadors Ecologics elkarteko Nani More sukaldariak gainbegiratua.
Menuaren aldaketa praktikoak osasun-agintariek ezarritako jarraibideetan oinarritzen dira, eta, laburbilduz, hauek dira: frijituak kentzea, animalia-proteinak murriztea eta barazkien eta fruten kontsumoa sustatzea.
