Mendiko zinemagintzan Peter Mortimer eta Nick Rosen, ospe handiko zuzendariak izateaz gain, ibilbide oso arrakastatsua izaten ari dira. Ekarpen oso garrantzitsuak egin dituzte, baina badirudi, estatubatuarren azken lanak, ‘The Alpinist’-ek, nolabait esateko, goia joko duela.

Joan den abuztuaren 28an, Kanadako Squamish-en aurkezpen ez-ofiziala egin zuten, eta gaurtik aurrera Ameriketako Estatu Batuetako herritarrek pribilegioa izango dute pantaila handian zirrara sortu duen ekoizpen handi hau ikusteko. Eta zirrara diogu Marc-Andre Leclerc zenaren dokumental intimoa ikusteko parada izango dutelako.

Leclerc duela hiru urte Alaskan eskalatzen ari zela zendu zen. 25 urteko kanadarra alpinista ameslaria izan zen, eta jarduera gehienak bakarkako estiloan oinarritu zituen. Bakarka urruneko murru alpino tekniko eta arriskutsuetan. Horietako batzuk, gainera, alpinismoaren historian letra larriz idatzi direnak.

Alabaina, saiatu zen hedabideok sortzen dugun zurrunbilotik urruntzen. Erdigune horretatik kanpo egotea gustuko zuen. Kamerarik gabe, askotan soka «etxean» utzita eta akatsari zirrikitu txikiena lekua uzten. Hitz batean esanda, Leclerc-ek bakarkako abenturen esentzia jasotzen zuen.

Nahiz eta bere jarduera bikainak isilean gordetzen zituen, handik eta hemendik bakarkako eskalada alpino horiek oihartzun «ozena» jasotzen hasi ziren. Hedabide espezializatuek handik eta hemendik arakatzen zuten informazioaren bila. Baina intriga horretan erabat murgildu zena Mortimer izan zen. Bere buruari erronka oso handia jarri zion: kanadarraren inguruko pelikula bat filmatu.

Bazekien ez zela xede erraza izango; izan ere, Leclerc oso mukerra zen. Alde guztietatik begiratuta alpinista nomada zen. Ez zuen publizitaterik nahi. Ez zuen telefonorik, ezta autorik ere. Eta hori guztia kontuan izanda, zalantza ugari zituen eskaladaren inguruan zuen ikusmolde purua zein gardena publikoa egiteko.

Baina Mortimer-ek ez zuen etsi. Lehen hartu-emana bitxia izan zen. Baso batean altxatutako denda batean lehen aldiz aurkitu zuen. Hain zuzen ere, haren bikote Brette Harrington-ekin batera. Aurrekari guztiak ezagutzen zituenez, zuzendari estatubatuarra Leclerc-en hainbat eta hainbat bakarkako eskalada grabatzen hasi zen. Bueno, kanadarrak zioen bezala: «entrenamenduak». Eta hori diogu, eskalada horien helburu nagusia bakarkako espedizioak prestatzea zelako. Eta horrela erakutsi zuen Patagonian egin zuen abentura historikoan: Egger Dorrearen bakarkako neguko lehen igoera.

Eskalada hori eta beste batzuk ‘The Alpinist’-ek jasotzen ditu. Hitz batean esanda, Leclerc-ek alpinismoa nola bizitzen zuen islatzen du. Kirolaz haratago; hurbilekoek dioten bezala «bide filosofiko bat jarraitzen zuen». Eta horretan ere dokumentalaren egileek asmatu dute.

Ez dituzte soilik txundituta uzten dituzten irudiak eta eskaladak grabatu; ez, errealizadoreak galderak argitzen saiatu dira. Adibidez: zerk eramaten zuen Leclerc hain arriskutsuak ziren bakarkako jarduera horiek egitera? Erantzuna ez dute haiek ematen, baizik eta gonbidatu batzuek: Reinhold Messner-ek, Will Gadd-ek, Alex Honnold-ek...

Oro har, dokumental horretan zehar alpinista zenaren ibilbidea jasotzen da. Squamish du abiapuntu, goi mailako bakarkako eta era librean eginiko eskaladekin. Ondoren, beste tenplu batera eramango gaitu: Kanadako Mendi Harritsuetara. Eta estilo horretan ahoa bete hortz uzten dituzten igoerak jasotzen dituzte. Adibidez:  ‘Nightmare’ (WI6+, M6+, 170 m) edo Robson mendiaren Emperor hormaren lehen bakarkako igoera (VI, M7).

Hurbilketa gardena

Eta zerrenda ez da amaitzen: Baffin, Eskozia eta arestian aipatu dugun Patagoniako Egger Dorrea. Hain zuzen ere, azken «geltoki» horretan geratuko gara, besteak beste, Lecrec-en eskalada grabatu zuen Austin Siadak zinegileak aurreratu nahi izan digu espedizio hartan bizitako eskarmentua.

Siadak-ek baieztatu du oso motibatuta zegoela erronka horrekin: «Marc laguna zenez, ikusi nahi nuen izaera horretako jarduera batean zer-nolako jarrera zuen. Bide batez, onartu behar dut irudiak Patagonian grabatzeak asko erakartzen ninduela; izan ere, orratz haietan asko eskalatu dut. Emozionatuta nengoen batez ere ‘Hollywood’ estiloko filmaketa egingo ez genuelako; hots, helikopteroekin eta produkzio talde handi batekin. Marc eta biok bakarrik osatu genuen taldea. Inguru horretan filmatzea oso zaila da, eta hartu nituen irudiekin oso gustura geratu nintzen. Finean, Marc eskaladara nola hurbiltzen zen jasotzea zen inportanteena».

Zinegileak azpimarratu du emaitza bikaina izan zela oso. Bi egun behar izan zituzten Egger Dorrea igotzeko: «Orratz zaila da, eta baldintza haietan filmatzeak asko eskatzen du. Kamera atera, posizioan jarri, Marc-en luzeak grabatu... Akatsek ez zuten lekurik. Uste dut bikain moldatu ginela. Nortasun horretako eta Marc bezalako kide bat izatea aparta da! Gailurra ekaitz baten erdian egin genuen, eta rappelak oso arriskutsuak izan ziren. Une jakin batzuetan beldur nintzen, eta harrigarriena zen Marc-entzat gauza normala zela. Jaitsieran soka batekin arazoak izan genituen. Gri-gria bilatzen ari nintzen bitartean, Marc beste sokatik askatu eta goizeko ordu bietan, botekin, gora egin zuen arazoa konpontzera».

‘The Alpinist’ dokumentalaren zatirik gogokoenaren inguruan galdetu zaionean, Siadak-ek honakoa erantzun du: «Marc-ek heriotzaren inguruan hitz egiten duenean. Onartzen du, baina ez da etsigarria. Finean, zinta honek Marc-en bizitza ospatzen du, eta, bide batez, bakarkako eskalada eta alpinismoa nola tratatzen duen ere. ‘Free Solo’ ikusi nuenean iruditu zitzaidan eskuak izerditan nituela. Baina film honek, zalantzarik gabe, une zirraragarriagoak ditu».

‘The Alpinist’-ek, beraz, gaur du aurkezpen ofiziala; hain zuzen ere, Ameriketako Estatu Batuetako aretoetan. Britainia Handira, berriz, hilaren 24an helduko da. Eta Euskal Herrira, noiz? Bada, oraindik ez dago iragarpenik.