Amarren araudia: elkarrizketa edo itxura?

Nire izena Iñigo da, Getarian 2019az geroztik amarratzailea eta Malkorbe elkarteko kidea. Amarra lortu baino lehen, urte batzuk egon nintzen itxaron zerrendan, eta amarralekuen araudia berritzeari buruzko lehen entzunaldi saiora joan zen pertsonetako bat izan nintzen.

Hasiera batean, ez geunden gonbidatuta. Bertaratzea erabaki genuen, hain zuzen ere, prozesuari eta aurreikusitako aldaketei buruzko informazio nahikorik ez genuelako, eta beldur ginelako araudi berri horrek gure lotailuak galtzea eragin zezakeelako, horrek ekarriko lukeen guztiarekin.

Bileran, tratua zuzena izan zen; hala ere, ondoren, kargutik kendu duten Edurne Egaña zuzendariak (prozesuan ez zena egon) Legebiltzarrean egindako adierazpenetan adierazi zuen gure bertaratzeak boikota egiteko helburua zuela, eta hori ez zen egia izan. Horrek berresten du “entzute prozesu” horri buruz diodan tesia, aldez aurretik erabakitako zerbaiten zati gisa, eta badirudi horren helburua hori justifikatzea eta legitimitate itxura ematea dela. Esan dudan bezala, gaur egungo entzute prozesua, dinamizatu dutenekiko (Maraka) eta Leandro Azkue sailburuordearekiko (bertan egon da) errespetu osoz, gehiago bideratuta dirudi hartutako erabakiak babestera, benetako elkarrizketa sortzera baino.

Amarratzaileengan eta itxaron zerrendan soilik jarri da arreta, portuetako langileei, udalei eta itsasoko bizitzaren errealitatea ezagutzen dutenei entzun gabe. Amarratzaileok badugu izena eta ondo dakite nor garen, baina itxaron zerrendak oraindik ere enigma bat dira: ez dira argiak, ezta zehatzak ere. 6.000 pertsona inguru daude izena emanda, baina askotan agertzen dira hainbat portutan. Familia osoak, kuadrillak, enpresak eta itsasontzirik ere ez duten pertsonak daude, edo amarratzea espekulatzeko edo aparkaleku gisa erabiltzeko bakarrik bilatzen dutenak. Hala ere, oso fidagarriak ez diren zerrenda horien gainean babestu nahi du erakundeak lege aldaketa. Irregulartasun horiei guztiei jaramonik ez egiteak, bidegabea izateaz gain, prozesua erabat baliogabetzen du. Portu bakoitzak bere errealitatea eta berezitasunak ditu, eta diagnostiko erreal eta zintzo batetik abiatzen ez bada, edozein erreformak arazo gehiago sortuko ditu soluzioak baino.

Amarralekuak ez dira aparkaleku soilak: itsasontzi bat gainetik kentzea bizitza bat kentzea da. Ontzi bakoitzak historia, familiaren memoria eta komunitatearekiko lotura sakonak ditu. Getarian −hori da nik dakidana− oreka bat dago: itxarote zerrenda berriki ireki da (hainbat urtez geldirik egon ondoren), emakida berriekin, zerrendan zain daudenentzako plaza libreak, iraupen luzeko amarratzaileei berriki emandako kontzesioak... Ez dago inolako arrazoirik zozketa bat edo finkatutako amarralekuak uztera behartzen duen beste edozein metodo ezartzeko. Amarraleku bat duenak ez luke joan behar, eta kudeaketa itxaron zerrendetan, abandonatutako itsasontzietan, hondatutakoetan, berankorretan edo arauarekin bat ez datozen erabileretan oinarritu behar da. Gainera, amarratzaile guztiok gure zerga betebeharrak betetzen ari gara eta portuetako arauak errespetatzen.

Ziurgabetasunaren mina benetakoa eta askotarikoa da: urteak itxaron zerrendan igaro ondoren bizi direnek bizi dute, lotailua izan duen bizitza osoko bizilagunak, itsasoaz gehien gozatzen duen urteetan txipiroiak arrantzatzeko aukera galtzeko beldur den aitonak, edo zerrendaren arabera sartzear dagoenak. Portuak ez dira gune ekonomiko hutsak; portu biziak dira, jendea, herriak eta eguneroko bizitza elkartzen diren tokiak, kapitalistak baino ez diren portuen ikuspegiaren aurrean.

Saramagok “La caverna”-n zioen bezala, kontua ez da galeria itsu batean sartzea edo handik irtetea: portuek espazio irekiak izan behar dute, argikoak eta komunitatekoak, ez sotoak, non merkatuko arauek ezabatu egiten baitituzte bertan bizi direnen memoria eta historia.

Ez nago legeen bilakaeraren aurka, baldin eta aldaketak zintzoak, argiak, demokratikoak eta gardenak badira, eta konpondu nahi dutena baino arazo handiagorik sortzen ez badute. Kasu honetan, oso zaila egiten zait ulertzea nola ireki daitekeen prozesu berri bat aurrekoa itxi baino lehen; izan ere, araudia aldatzeko aldez aurreko saiakeraren ondoriozko lege errekurtsoek −zozketak egin zirenean amarratzaileengana joan zen eta itxaron zerrendako pertsonak sartu ziren− oraindik aktibo jarraitzen dute, eta prozesu judizialak irekita dituzte, eta, dirudienez, denbora beharko dute oraindik ebazteko. Horregatik guztiagatik, berriro diot ezinbestekoa dela portu komunitate osoari entzutea, diagnostiko zorrotza egitea eta portuen errotzea, bizitza eta memoria errespetatuko dituzten kudeaketa irizpide objektiboak aplikatzea. Urrats horiek ematen ez diren bitartean, hartzen den edozein araudi osatu gabe egongo da eta ez du legitimitaterik izango.