Erabakiak

Labana-ahoak oinpean. Izotza azpian. Eta bi esku hesiari helduta, geldi. Eta pixkanaka askatu esku bat eta eman pauso bat patinen gainean; beste pauso bat izotz gardenaren gainean. Akaso hori da aske izatea: hesiak askatzeko gai izatea, eskuak zabalduta izotz gainean ibiltzea pauso bakoitza labana-aho gainean eman arren, izotzak bere gainera jausitakoekin errukirik ez duen arren. Baina gazteegiak ginen oraindik hori ulertzeko; zer izango genituen bada, hamar-hamabi urte eta beldur asko eta beldur handiak ere bai tartean (beldur gehiago eta beldur handiagoak ikasi genituen gero), eta helduak izan nahi genuen, baina heldu izatea arriskuei ihes egiten jakitea zela ikasi genion norbaiti, hesiari helduta geratzea zela, alegia, eta Txuri-Urdineko erlojuari begira igaroko genuen ikastolan opari bezala jasotako izotz gaineko ordutxo hura, askatu zirenei inbidiaz begira erortzen ziren bakoitzean sentitzen genuen harrotasun ezkutua gorde nahian. Heltzen ari ginen.

Ez dakit noiz ikasi genuen herri zaharra dela gurea, baina entzunaren entzunez garezurraren muin-muinean geratu zaigu «zahar» adjektiboa, gure herri zaharra, gure hizkuntza zaharra, gure arazo zaharra. Patinatzera ausartzen ez ginen garaian oraindik ez agian, baina «zahar» hitza zeramana baztertzen ere ikasi genuen; gazte izan nahi genuen beste zer izan erabaki aurretik, gazte, eta zahar usaina zerionetik urruntzen hasi ginen. Eta galdera ezerosoak etorri ziren gero, «nor naiz ni» edo «zergatik naiz ni» edo «nolakoa naiz ni», eta «ni» horren baitako «gu» guztien itzalak arakatu genituen; hegan dabiltzan «herri», «historia», «euskal», «europar», «gizon» guztiek sokak dauzkate zintzilik, eta orkatiletan, eskumuturretan begietan korapilatzen zaizkigu, eta korapilo artetik hitz egiten dizut askatasunaz, nire hitzak ere nonbait korapilatzen direla badakidan arren.

Eta badakit gaurkoa ez dela galdera sakonegiak egiteko eguna; gaurko eguna ez dela existituko hemendik bi egunera, biharkoa bai beharbada, biharko egunaz hitz egingo dugu hemendik hamar urtera, hegan dabiltzan hitz erraldoi horietako batzuk korapilatuko dizkiogu akaso, baina biharkoak ere izango du bere biharamuna eta ez dakit batzuetan ez ote dugun parranda-zalearen sindrome hori, egunak biharamunak baino hobeto kudeatzekoa, alegia, eta batzuetan hobe da «nor naiz ni» hori aurretik erantzutea, ajearen aparretan galdera ahaztu aurretik nor naiz ni, zein dira nire korapiloak, zein dira nire territorio libreak eta, batez ere, zenbat bide geratzen da izan nahi dudanera iristeko.

Txuri-Urdinetik errepidea igaro eta korrikalariak dabiltza Miniestadioan buelta eta buelta; harmailak hutsik daude baina kamiseta laranjadun korrikalariak gustura jarraitzen du, doan bideak abiatu den lekura daraman arren gustura buelta eta buelta, eta nik labana-ahoak imajinatu dizkiot oinpean eta haur bat ikusi dut izotz-pistako hesiari helduta. Biharko sarrera daramat ezkerreko poltsikoan, eta Anoetako zenbakidun sarrerak jendez lepo ikusi ditut, «jende zoriontsua herri libre batean», baina alderantziz akaso, herri librea jende librean, eta herri zahar honek ume izateari utzi eta hesia noiz askatuko duen galdetu diot nire buruari; noiz utziko dion erortzen eta altxatzen diren herriei begiratzeari.

Baina jendezkoa naiz, jendezkoak gara, eta nire korapiloak aurkitu ditut zure begietan, autobidean urrun doazen autoen gurpiletan, nire poltsikoko sarreraren ertzetan eta gehiegi erabilitako hitz maiztuetan; eta umetako labana-ahozko oinetakoekin egin dut amets, pausoa lotzen didaten korapiloak eten nahiko nituzke, ikasitako eta ikusitako beldurrak ahaztu nahiko nituzke. Baina, norenak dira nire erabakiak? •