Txilek tokiko zientzia eta ezagutza uztartu ditu Pazko uharteko itsas ekosistema zaintzeko

Txileko Gobernuak Rapa Nui uharteko itsas ekosistema babesteko plan bat abiatu du, ezagutza zientifikoa eta antzinako jakintzak barne hartzen dituena. Latinoamerikako itsas eremu babestu zabalenaren osasuna leheneratzea eta mantentzea du helburu.

«Hau mugarri historikoa da, akordio bat lortu baitugu uharteko eremu babestuek haien kontserbazioa kudea dezaten, Rapa Nui herriak antzinatik egin dituen jarduerekin orekatuta», azaldu du Maximiliano Proaño Ingurumeneko idazkariordeak Egunkari Ofizialean argitaratutako Erabilera Plan Integratuari buruz.

Rapa Nui komunitatearekin batera egindako ekimenak (izen indigena horrekin ezagutzen da Ozeano Barearen erdian dagoen uharte ezkutu hau) Latinoamerikako itsas eremu babestu zabalenaren osasuna leheneratzea eta mantentzea du helburu.

Gainera, baliabideen erabilera jasangarria sustatzea, ingurumen-hezkuntza sustatzea eta uharteko itsas lurraldearen subiranotasuna indartzea proposatzen da, Txileko kostaldetik 3.700 kilometrora dagoen irlan.

«Guretzat oso garrantzitsua zen irlako Itsas Eremu Babestuen Erabilera Plan Integratua onartzea. Pozik nago dagoeneko ofiziala delako eta komunitate osoari erakustea espero dut», gaineratu du Koro Felipe Nahoe Itsasoko Mahaia gobernantza komunitarioko organoko buruak.

Balio natural, ekonomiko eta kulturala

Rapa Nuiko ur babestuek balio natural, ekonomiko eta kultural handia dute. 870.000 kilometro karratuko azalera dute.

Endemismo handia du honako espezieen eraginez: hegats horiko atuna, kana-kana arraina, itsas dortokak, marrazoak, zetazeoak eta ur sakonetako koralak. Aldaera horiek oinarri espirituala eta biziraupenekoa dira uharteen komunitatearentzat, baina gaur egun arriskuan daude.

Rapa Nuiko itsas ingurunearen erronka nagusietako bat kutsadura da; izan ere, urtero 4,4 milioi zabor-objektu iristen dira kostaldera, Ipar Unibertsitate Katolikoak egindako ikerketa baten arabera, Amerikako eta Asiako itsasertzeko herrialdeek sortutakoak.

Egoera horren aurrean, Erabilera Plan Integratuak hainbat neurri planteatzen ditu, hala nola turismoa arautzea eta itsasontzien karga-mugak ezartzea edo arrantza arautzea, biodibertsitatearen monitorizazioaz gain, espezie enblematikoak eta mehatxatuak babestea, eta espezie inbaditzaileak kontrolatzea eta desagerraraztea.

Ikerketa zientifikoa eta antzinakoa sustatuz

Bestalde, ingurumen-hezkuntzako eta kultura-transmisioko jarduerak garatuko ditu, ikerketa zientifikoa eta antzinakoa sustatuko du, itsas ekosistema gehiago errespetatzen duten kultura-praktika tradizionalak berreskuratu eta aplikatuko ditu, eta fiskalizazio komunitarioa bultzatuko du.

Zazpi urtez hogei erakunde, unibertsitate eta tokiko eta estatuko erakunde baino gehiagoren arteko elkarlanaren ondoren onartu da programa. 2018an hasi ziren lehen diagnostikoa egiten eta informazio biokulturala biltzen, lan teknikoarekin eta rapanui herriari egindako kontsultekin jarraitu zuten, eta, azkenik, aurkezpen ofiziala egin dute.

«Orain, erronka handia da plan hau inplementatzea, babestutako itsas eremu horien beharrezko babesa gero eta eraginkorragoa izan dadin», ondorioztatu du Ingurumeneko idazkariordeak.