Australia ez da behin bakarrik bisitatzeko herrialdea, hain handia izanda ezinezkoa baita bidaia bakar batean osorik ikustea. Denbora, denbora asko, eskaintzen ez bazaio, behinik behin. Horrela, salbuespenak salbuespen, irlatik kontinenterako ibilbideak hegazkinez egiten dira, leku enblematikoenak bisitatuz, hala nola Sydney, Uluru, Alice Springs, edo Cairns-eko Koralezko Hesi Handia, non irisgarriagoa den. Horrek esan nahi du gauza asko utzi ditugula ikusi gabe.

Batzuk oso ezagunak dira australiarrentzat, baina ia ezezagunak, kanpotik iristen garenontzat. Leku horiek ez diete inolako inbidiarik aipatu ditugunei, baina aukeratu behar izatekotan, beste okasio baterako geratzen dira, edo, kasurik txarrenean, inoizko. Oker ari al gara horiek baztertuz? Hori subjektiboa da eta norberak baloratu beharko du baina, gure kasuan, Whitsunday uharteak ez bisitatzea herrialdeko paisaiarik ikusgarrienetako bat galtzea izango litzateke.

Ez, ez da akatsa: Whitsunday da, ez whitesunday, Shakespeareren jaioterrikoak ez garenok zuzendu nahi izaten dugun eran. Izan ere, kolore zuria ez dago bere izenari lotua, Mendekoste egunari baizik, kristautasunak apostoluei suzko mihiak buru gainean atera zitzaizkiela ospatzen duen horri, Itun Berriari eta El Grecoren koadroari jaramon eginez gero, behinik behin.

Ekainaren 3an, urte hartako Pazkoaren azken egunean, jarraitzeko pasabide lasaia aurkitu zuen eta Whitsunday Passage izena jaso zuen; hau da, Mendekoste Igandeko Pasabidea

Errua, nola ez, James Cook kapitainarena da, “HSM Endevour” ontzian Australiako ekialdeko kostetan nabigatu baitzuen 1770ean bere lehen esplorazio bidaian. Punta Hicksetik, Victoria estatutik, iparralderantz abiatu zen, kostaz kosta eta kartografiak eginez, artxipelago batera iritsi zen arte; Cumberland uharteak izendatu zituen. Horien artean, ekainaren 3an, urte hartako Pazkoaren azken egunean, jarraitzeko pasabide lasaia aurkitu zuen eta Whitsunday Passage izena jaso zuen; hau da, Mendekoste Igandeko Pasabidea.

Izen hori hartu zuen artxipelagoa osatzen duten lau irla-multzoetako batek. Haien edertasuna ezohikoa da, eta, beraz, turismoaren gorakadarekin, izenak indar handia hartu zuen; hala, gaur egun erabateko naturaltasunez hitz egiten da Whitsunday irlei buruz, askok Cumberland uharteen parte direla ahazteraino. Koral Itsasoko protagonista ukaezinak dira Queenslandeko kostaldeko puntu honetan: iparraldeko mutur Cape York-en eta estatuko hiriburu Brisbane-ren erdibidean; azken honetara iristeko 926 kilometro daude.

PARKE NAZIONALA

Airlie Beach-en, malba koloreko katamaranean ontziratu gara uharteen artean nabigatzeko. Tropikoko astro nagusiak agur egitera irten behar izan du, koloreen kontrastea areagotuz eta itsasoa harribitxi urdin gardena bihurtuz. Uharteetako itsasbazterretatik 8 miliara gaude; ur bareez eta latitude horietako bero hezea arintzen duen haize leunaz gozatuz goaz. Cookek egin zuen bezala, gu ere itsasbazterretik goaz, itsasora atera gabe.

Harago, ekialderantz, kontinentetik 70 kilometrora, Koralezko Hesi Handia dago, munduko koralezko arreziferik handiena, 2.600 kilometro luze dena. Hori dela eta, Whitsunday uharteak Hesi Handikoak ez diren barne-uharte batzuk dira. Ez dira, izatez, koralezko uharteak, kontinenteari lotutako mendikate zahar baten gailurrak baizik; mendi-hegal eta haranak itsas hondo bihurtu ziren duela 10.000 urte, itsas maila igo zenean.

Astiro goaz, uhartez uharte, Molle, Cid, Hook, Hamilton, Border, Haslewood… Cumberland uharteetako 74 uharteetatik Whitsunday uharteak 30 bat dira. Hamiltonen izan ezik (1.500 biztanletik 1.300 bizi dira han), gainerakoek oso biztanle gutxi dute edo hutsik daude. Ngaro herriaren lurralde tradizionalaren parte dira; gutxienez duela 9.000 urtetik bizi ziren bertan eta haien aztarna ugari aurki ditzakegu.

Uharte txikiak dira, oso irregularrak, badiaz eta itsas sarreraz betetako kostalde hautsiak, mendi-igoera ez oso altuekin, landaretza tropikalez estaliak eta hondartza harrigarriak dituztenak. Paisaiak eta biotopoak edertasunaren eta biodibertsitatearen konbinazio ezin hobea sortzen dute, eta hori ezin zuen alde batera utzi Australiak espazio babestuak sortzeko duen politika oparoak. Horrela, bere hedaduraren 170 kilometro koadrok osatzen dute parke nazionala, noski. Ur artetik sortzen den bedeinkazioa bezalakoak dira, malko berdeak, hondartza zuriz inguratutako itsaso turkesa baten gainean.

Hondartzak nakar kolorekoak dira, oskol zati txikiz eta koral hondarrez zurituak. Eta landaretza askotarikoa da: mangladiak, goialdeetako landare aitzindariak, dunetako belarkiak eta zuhaixkak, basoa...

Gainazalean, basoaren berdea, hareatzen zuria eta, batez ere, uren kalipsoa dira nagusi. Urdinaren tonuak zeharkatzen dituen degradatu hau, uhinen artean zintzilik dauden sedimentuetan sakabanatutako eguzki-argi baten emaitza da. Hondartzak nakar kolorekoak dira, oskol zati txikiz eta koral hondarrez zurituak. Eta landaretza askotarikoa da: mangladiak, goialdeetako landare aitzindariak, dunetako belarkiak eta zuhaixkak, basoa... azken hau trinkoa alde hezeenetan eta ez hain gazietan, eta irekiagoa lurzoru lehorragoetan. Hegaztietan ugaria da bertako fauna, baina makropodoak, azeri hegalariak eta goanna edo barano handiak ere aurki ditzakegu.

Baina benetako bizi- eta kolore-sorta urpeko unibertsoan zabaltzen da. Gure itsasontziak Hook uharteko Caves Cove parean hondoa jotzen duenean ikus dezakegu hori. Hegatsak, betaurrekoak eta hodia jantzita, urpera goaz. Eta ohartu gara bere arrezife periferikoek ez dutela Hesi Handiaren inbidiarik.

Mareen eraginpean dauden ur garbi, bero eta ez oso sakonak eta mantenugaiz betetako korronteak dira 400 koral-espezie baino gehiago hazteko lorategi egokiena. Horiei lotuta, ehunka arrain-espezie daude, forma, tamaina eta kolore guztietakoak, eta sardek, alegia, arrainek norabide berean eta mugimendu sinkronizatuaz osatzen duten saldoek, mugimendudun hodei bizi modukoak eratzen dituzte. Eta dortokak, bereziki berdea eta kareia. Eta apur bat urrunago, sakonera handiagoa den tokian, xibarta baleak, ekain eta urria bitartean iritsiz gero.

PARADISUAN LEHORRERATZEA

Whitsunday uhartean lehorreratu gara; multzoko handiena da eta berari eta parke nazionalari izena ematen dio. Beti esaten dut paradisu orok eltxoak dituela, baina aitortu behar dut Edenen definiziotik hurbil dagoen tokiren bat baldin badago, irla hau dela. Eta bidearen amaieran gaude. Ez dago ontziralekurik, beraz, zodiakean iritsi gara oinak hondartzako harrien gainean jartzeko. Kala txiki bat da, eta bertatik basoan sartzen den bidezidor bat abiatzen da. Baso itxi baina trinkoa da, argi-ilunen erreinuan sartzen gaituena. Bidegurutze batera igo gara eta jaisten jarraitu edo igotzen jarraitu beharrean aurkitzen gara. Igotzea erabaki behar da, goian, ez oso urruti, Hill Inlet Lookout dagoelako, amets tropikal batetik aterata dirudien itsas beso baten gaineko begiratoki multzo bat. Izugarria da bertatik dakusaguna.

Australiako paisaiarik ikusgarrienetako bat dugu parean, baita munduko itsas hareatzarik ederrenetako bat ere. Whiteheaven-eko (Paradisu Zuria) hondartzaren aurrean gaude, edertasunaren haragitzea den leku baten aurrean. Bi hondartzak eta ibai baten bokaleak osatutako multzoa da. Hegoaldera begiratuz gero, Whiteheaven hondartza ikusiko dugu, lerro estu bat osatzen duen 7 kilometroko hareatza zuria.

Kostaldeko berdeen eta itsasoko urdinen artean markagailuz marraztuta, mihi ausart bat bezala luzatzen da lotsagabe. Iparraldera begiratuz gero, Lookout Beach ikusiko dugu, forma koniko samarra duen hareatza zabala, mugagabetasunetik babestuz bere buruaren gainean biltzen dena. Eta bien artean, hondar eta itsas orbanez osaturiko labirinto uhintsu eta bihurgunetsua, Sorollaren margolanen argipean.

Jaisteari ekin diogu, berriro ere baso berde trinkoan barrena, harea zuri eta irina bezain mehe baten gainean agertzeko. Uharteko beste hondartzek ez bezala, harea horrek ez du koral-hondarrik eta maskorrik; silize hutsa da, kostalde kontinentaletatik erauzia, korronteek arrastatua, higatua, bahetua eta hemen metatua. Eta ura eta harea dibertitzen diren lekuan, itsasoak turkesa kolore bizi eta distiratsuko urak agertzen dizkigu, jainko edo erraldoi bat hatzarekin kolorea lausotzera jolastu izan balitz bezala. Ur horietan bainatzea edertasunean bataiatzea da, ezbairik gabe.