Badatozkigu San Inaxioak, Azpeitin nahiz Urbian. Gipuzkoako patroi handiaren omenezko festa ospatu ohi dugu. Zer da, baina, ospatzen duguna?

Azpeitiko Loiolan jaio zen Eneko Lopez, leinu boteretsuan, 1491an.

Garai nahasiak ziren iberiar penintsulan, Gaztelako erresuma konkista betean ari baitzen, Fernando eta Isabel katolikoen agindupean, geroago Espainia bilakatuko zen inperioa sortzen. Granada konkistatuko zuten 1492an, Kolon Ameriketara iritsiko zen urte berean. Kanariar irlak 1496an, 100 urteko borroken ondoren. Gaur eguneko Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa, iada konkistatuak zituen 300 urte lehenago, 1200ean, Gasteizeko 9 hilabeteko setioaren ondoren Nafarroari erauziak.

Kontextu horretan koxkortu zen Eneko. Gaztelako erresumaren lur konkistatuen baitan, kulturaz euskaldun izan baina ama politikotik, Nafar erresumatik, bereizita. Gaztelak Nafarroa beretzat nahi, eta berau osoki konkistatzeko eginahaletan zebilen. Gaztelako erregeak eskuzabal izan ziren bere alde lerrokatu zirenekin, leinuei noble tituluak –ahaide nagusi–, lurrak eta administrazioan ardurak emanez. Tartean, oinaztarren buru Loiolatarrak. Bere aitita, gaztelar erregearen kontseilari zen. Ama 1507an hil zitzaion, eta gaztaroa Valladoliden eman zuen, Gaztelako kontadorearen etxean.

1512an abiatu zuten egungo Nafarroako Foru Erkidegoaren aurkako konkista, oraindik Nafar Erresuma zela, Albako dukeak gidaturik. Urte berean Najerako dukearenera bidali zuten 21 urteko Eneko mutila. Gaztelarrek Nafarroaren pirinioz azpiko zatia hartu zuten, gipuzkoarrek ere, meatxupean, lagunduta. Tartean, Belateko 12 kainoien lapurretan.

Cisneros kardenalak Nafar dorre eta gazteluen suntsipena agindu zuen, euskaldunen Gaztelaren aurka berriro altxatzeko grinak errotik mozteko. Baita bere alde lerrokatu zirenenak ere. Ez zen euskaldunen gogoaz fio.

1521ean Eneko Loiolakoak Nafarren aurka defendatu zuen Iruña (sic). Militar gaztelar petoa zen ordurako. Hantxe zauritu zuten birkonkistan ziharduten anai euskaldunek. Urte berean suntsitu zuten Noainen nafar gudarostea, Najerako dukearen gidaritzapean.

Eritasunean sakondu zuen erligio katolikoan, eta bide espirituala hasi. Oinez Manresara joan eta koba batean 10 hilabetez bizi izan zen. Alcalan sakondu zituen ikasketak, Cisnerosek berak sortutako unibertsitatean. Sei jarraitzailerekin batera jesuiten konpainia sortu eta Aita Santuaren esanetara ipini zen, konpainiako general modura.

Gaztelakoa lehenik eta Eliza Katoliko Erromatarrarena ondoren, bi inperio zerbitzatu zituen Ignatius izena hartu zuen Enekok. Zentzurik ez diot ikusten Ignatius gure patroi izateari. Cisnerosen mesfidantzak ezarritako zaindaria ote, gure gogo eta grinak otzandu eta zapaltzailearen karidadean, botererik gabe, gogogabetu eta geure burua hiltzen uzteko?