Armando Guilartek (Bilbo, 1951) harro esan dezake Karibe ingurua ondoen ezagutzen duen bela-nabigatzaileetako bat dela. Natalia de los Ríos emaztearekin batera (Bilbo, 1960), ‘Luzula’ belaontziaren «patroi» da. Urtarriletik maiatzera bitarteko denboraldia Kariben ematen dute eta, urakanen garaia iristen denean etxera itzultzen dira, Kantauri itsasoan nabigatzen jarraitzeko.

Armando ekonomialaria da. 1983an, Bizkaia bankuak Caracasko bulegora bidali zuen lanera. Karibe itsasoarekin harremana estutu zuen, urpeko arrantza zaletasun zuelako, eta horrek bere lehen belaontzia erostera animatu zuen. 1996an, Natalia eta biak oporretan Birjina uharte britainiarretara joan zirenean, Antillekin maitemindu ziren.

52 urterekin aurretiko erretiroa hartu zuen Armandok, 2003ko maiatzaren 31n, eta, handik hiru egunera Santanderren zegoen Atlantikoa zeharkatzeko prestatzen. Bi urte geroago bete zuen helburua, Santa Luziara nabigatuz. 2008an Karibeko Saint-Martin uhartean ‘Luzula’ belaontzia erosi zuen, Atlantikoan, Mediterraneoan nabigatzeko asmoarekin.

2010ean, beste lau tripulatzailerekin batera, Saint-Martinetik Azoreetara joateko itsasoratu zen. Laredoraino jarraitu zuten. Itsas zeharkaldi honen kronika ‘Rumbo a Levante, cruzamos el Atlántico’ liburu autoeditatuan jaso zuen.

Oraintsuago, Armandok ‘Guía de navegación por el Caribe’ argitaratu du, gaztelaniaz dagoen bakarra. Bertan, banan-banan aztertzen ditu Antilla handi eta txikietako uharte guztiak, gehi Panama, Bahamak eta Turk eta Caico uharteak, argazkiekin eta mapekin.

Armando eta Natalia Karibeko herrialde guztietan egon dira, Jamaikan eta Bermudan izan ezik. Azken denboraldietan Antilletan ‘Luzula’ belaontziarekin bizitakoa kontatu digute.

Aurretiko jubilazioa hartu zenuenetik, bizitza berri bat aurkitu duzu marinel gisa?

Armando- Nire ametsa beti izan da nabigatzea eta uharte paradisiako galdu batean bizitzea. 52 urterekin aurretiko erretiroa hartu nuenean, pentsatu nuen iritsi zela nire aukera. Konturatu nintzen gauza politena zela. Oihan hostotsu, sakon, tropikal sakon eta erabat itxian barneratzen zara, ur-jauziak ikusten dituzu, kolore guztietako hareak dituzten hondartzak, koralezko zurietatik hasi eta sumendi ilunetaraino.

Antilletan igarotzen dituzuen lau hilabeteetan, ‘Luzula’ belaontzia zuen etxe bihurtzen da?

Natalia- Bai, noski, itsasontzian bizi gara. 13 metroko luzera du. Lau ganbara eta metro karratu erdiko bi bainugela ditu. Bidaiaririk ez daramagunean, bakoitzak bere komuna du, eta, beraz, etxean bezala gaude. Aldea da itsasontzi batean askoz gauza gutxiago dituzula, ezinbestekoak baino ez. Ez zaigu txikia egiten, denbora asko ematen dugulako uretan. Betaurrekoak, tuboa eta aletak jartzen dituzu. Arraintxoak ikusten dituzu eta mundua existitzen dela ahazten zaizu.

Armando- Batzuek etxe bat dute igerilekuarekin; guk etxe bat dugu igerilekuan. Gainera, ez daramagu bizimodu latzik, portuetara afaltzera sarritan irteten baikara.

Zein itsas hondoetara joaten zarete?

Armando- Urpekaritza botilarik gabe egiten dugu, batzuetan korala metro bateko sakoneran baitago. Saint Pierren (Martinika) Pelée mendiko sumendiaren erupzioak hondoratutako dozena bat ontzi-hondar daude. 1902an 30.000 pertsona hil ziren. Guadalupen Cousteau komandantearen itsaspeko parkea dago; itsas hondoan estatua bat dago, 10 metroko sakoneran. Leku babestua denez, ezin da ainguratu.

Nola aldatzen da zuen errutina negua Kariben igarotzean?

Natalia- Hemen anoraka eta botak janzten dituzu, baina hara iristen zarenean, txankletak, galtza motzak, kamiseta eta pareoa bakarrik behar dituzu. Nabigazioa aldatzen duzu Kantauri itsasoko hotzagatik; eskiatzera edo mendira joan beharrean, 28 graduko uretan igeri egiten duzu.

‘Karibeko nabigazio-gida’ liburu mardulean Antilletako uharte bakoitza aztertzen duzu. Itsaso hauetako nabigatzaile aditu baten lan sakona...

Armando- Ez naiz inor baino azkarragoa; kontua da askotan joaten garela eta lau hilabete egoten garela denboraldi bakoitzean. Azkenean, xehetasunez ezagutu behar dugu. Urtero leku berriren bat aurkitzen dugu, uharteek, txikiak izan arren, beren txoko bereziak dituztelako. Nabigatzen aritzeaz gain, bertako lurraldeak eta jendea sakon ezagutzeko aprobetxatzen dugu, bertakoekin dugun harremana baita onena.

Zenbat uhartek osatzen dituzte Antillak?

Armando- 700 inguruk. Batzuk estatu independenteak dira; adibidez, Anguilla. 100 kilometro koadroko azalera eta 16.000 biztanle baino ez ditu. Gainera, paradisu fiskala da.

Zer aurkituko dugu ‘Karibeko nabigazio-gida’-ren orrialdeetan?

Armando- Lehenengo 100 orrialdeetan argibideak daude haizeei, urakanen garaiari, biztanleen izaerari, iristeko moduari, florari, faunari eta belaontzi bateko jarduerei buruz. Ondoren, kapitulu bakoitza herrialde bati dagokio; aztertzen dira ikuspegi fisikotik, politikotik eta ekonomikotik. Horrez gain, portu eta kala bakoitza agertzen dira. 134 karta nautiko eta 400 argazki baino gehiago ditu.

Ez zegoen horrelako gidarik gaztelaniaz. Jakina, frantsesez eta ingelesez badaude, Karibeko nabigatzaile gehienak nazionalitate horietakoak direlako, baina ez dira igaro hondartzatxo eta puntu geografiko guztietatik, guk egin dugun bezala. Leku jendetsuenetara joaten dira. Gu, berriz, guztietara joan gara, baita inor joaten ez den tokietara ere.