Ekainaren 15ean, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok “El Correo” egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen Saileko Marijo Madeira zuzendariak esan bezala, ugatza gero eta gehiago ikusten da gure inguruan, eta badakigu gutxienez gaua igarotzen duen bikote bat dagoela Arabako Mendialdean. Zuzendariak adierazi duenez, ugatzaren hedapen hori gure probintzian heriotza-kausak eta eragozpenak (pozoitzeak eta linea elektrikoak, esaterako) ezabatzearen ondorio da, baita Arabako Mendialdeko eta Valderejoko simaurtegietan hezurrak uztearen ondorio ere.

Zuzendariak espezie honen egoera mehatxatzen duen arrisku handi bat ahaztu duela uste dugu: aerosorgailuak eta horiei lotutako linea elektrikoak.

Araba probintzia estrategikoa da Pirinioetako ugatzen populazioak Europako Mendietara sakabanatu ahal izateko, eta asmo hori lortzeko hainbat hamarkada behar izan dira. Europako Mendien birkolonizazio horretarako, Araba funtsezko probintzia da, Pirinioen eta Europako Mendien artean baitago. Araba ekialdetik mendebaldera zeharkatzen duen mendi ilara da gakoa, Andia mendilerroan hasi eta Urbasa (Nafarroa), Entzia, Iturrietako mendiak, Azazetako mendiak, Gasteizko mendi garaiak, Tuyo mendilerroa eta Arcena mendilerrorantz hedatzen dena, Burgos iparraldeko mendiekin lotuz, Europako mendiekin lotu arte.

EAE ekialdetik mendebaldera zeharkatzen duen beste mendilerroa, uren banalerrotik, aerosorgailuz josita dago: Urkilla, Elgea eta Badaia mendilerroak. Hori arrisku handia da espezie horren eta beste askoren biziraupenerako. Gogora dezagun duela pare bat urte gertatutakoa: Aratz eta Iturrietako mendietan zehar hegan zihoan ugatza, Flumen, artikuluan aipatutakoa, Narbaizako linea elektriko batekin talka egitean hil zen.

Beraz, Ingurumeneko zuzendariari eskatzen diogu egin beharreko izapideak egin ditzala, Azazetako proiektu eolikoa eta Laminoriako proiektu fotovoltaikoa gelditzeko. Proiektu horietan sortutako energia Marrada eta Basozain begiztatze-eremutik atera nahi dute, Arabako Mendialdean lo egiten duen ugatz bikotetik gertu, eta, ziurrenik, datorren urtean izango dituzten ugatz kumeetatik gertu, horiek 100 urteren ondoren Moncayon jaiotako lehenak izanik.

Era berean, Legebiltzarreko alderdi guztiei eskatzen diegu, PPtik hasi eta EH Bilduraino, Eusko Jaurlaritzari eska diezaiotela proiektu horiek gelditzeko faunarentzat hain garrantzitsua den korridore honetan. Ez da ugatza bakarrik: aurten sai beltzaren hitzorduak daude inguruan. Hegazti sarraskijale hau Europako handiena eta eskasena da. Aurten ere EAEko Bonelli arrano bikote bakarrak (Soraia eta Hegoa) Arabako Mendialdean hegan egiten duten bi kume atera ditu aurrera. Gainera, Azazetan proiektatutako zentral eolikotik 10 kilometrora zortzi sai zuri bikote ugaltzen dira. Hamabost kilometrora bost arrano beltz eta lau hontz handiren habiak daude. Bost kilometrora, mirotz urdinen zazpi bikote eta mirotz zurien beste bikote bat. Sei kilometrora, miru gorrien beste bikote bat ugaltzen da.

Halaber, eremu honetan arrano sugezalea, arrano txikia, aztorea, gabiraia, zuhaitz-belatza, belatz handia, zapelatza eta urubia aurki ditzakegu harrapariei dagokienez. Ugari diren hegazti txikiagoak aipatu gabe, kiropteroei dagokienez, EAEn bizi diren 25 saguzar espezieetatik 20 inguru daude, dena legez babestuta. Beraz, ikus daiteke faunaren aberastasuna aipagarria dela eta eskualde honetan edozein megaproiektu geldiaraztea eskatu beharra dagoela.

Zertarako balio du espezie horiek babesteak, aldi berean haien habitatak suntsitzen dituzten megaproiektuak baimentzen baditugu?

Klima-aldaketaren aurkako borroka garrantzitsua da, bai. Baina ezin diogu ingurumen-krisi bati aurre egin beste bat elikatuz. Biodibertsitatea, ekosistemen osotasuna eta lurzoruaren okupazioa ere gainditu ditugun planeta-mugak dira. «Trantsizio energetikoa» deiturikoa ezin da koartada izan natura estraktibismo berdearen forma berriekin ustiatzen jarraitzeko. Ezin dugu pentsatu klima-aldaketarekin negozioa eginez Lurreko bizitza babestuko denik.

Portzierto, Félix Rodríguez de la Fuentek medikuntza ikasi zuen, Che Guevarak bezala.