2022ko abenduaren 4an 25 urte beteko dira Irisgarritasuna Sustatzeko 20/1997 Legea onartu zenetik.

25 urte betetzen dituzten gertaera garrantzitsuak, oro har, gogoratu eta ospatu egiten dira. Hau ospatu beharreko gertakizunetako bat al da?

Esan behar dut Euskadin lege bat dugula, eta lege hori definitzen eta lantzen hasi zenetik ilusioz eta partaidetzaz betea izan dela.

Lege hori ilusioz eta itxaropenez hartu zuten herritarrek oro har, eta, bereziki, desgaitasunen bat duten pertsonek.

Ilusioz eta itxaropenez? Nik, desgaitasuna duen pertsona naizen aldetik, baietz esan behar dut. Irisgarritasun unibertsala funtsezko aldagaia da aukera-berdintasuna betetzen dela bermatzeko, eta pixkanaka herritar guztien bizi-kalitatea hobetzeko aitorpen orokor bihurtzen da.

Irisgarritasuna pertsonaren eskubide bat da, eta, horrela hartu behar da aukerak parekatzeko.

Pertsonak autonomia eta mugikortasun pertsonalerako eskubidea du, eremu guztietan, bizitza erabat independentea eta inklusiboa lortzeko.

Ibilbide hori egiteko funtsezko alderdi bat oinarrizko araudia da: 20/1997 Legea, abenduaren 4koa, duela 25 urtetik hona ondasun, produktu edo ingurune guztiak pertsona guztientzat eskuragarri izatera behartzen duena.

Euskadin, betetze hori ondo hasi zen, Administraziotik bertatik, baina urteek aurrera egin ahala gaia moteldu egin da.

Betetzearen alde egin behar duten erakundeei dagokienez, administrazioak ez dira betetzen ari.

Administrazio gehienak ez dira betetzen ari eta ez dute betetzera behartzen, eta esan behar dut ez-betetzeak doan izaten direla betetzen ez dutenentzat, baina ez, ordea, ez-betetze horiek eguneroko bizitza mugatzen dien pertsonentzat.

Nire eskaera. Betetzeko dugun denbora (bederatzi hilabete) izanik neurri on bat da desgaitasuna duten pertsonen bizitzan eragina duten lege honen eta beste batzuen betetze-egoera ebaluatzeko ariketa zintzo bat aplikatzea litzateke. Horrela, ez-betetzea sistematikoa eta zigorgabea dela ikusiko dugu. Egin dezagun eta ez dezagun abenduaren 4ra arte itxaron dena ondorengo honetan geratzeko:

- Adierazpen instituzional bat.

- Ekitaldi bat.

- Titular bat

- Eta hainbat adierazpen.

Nire ustez, horrek ez du balio. Desgaitasuna dugunok eskubideak ditugun pertsonak gara, pertsona garen aldetik.

Aukera-berdintasunerako eskubidea duten pertsonok babesten gaituzten legeak ditugu paperean, baina gehienak ez dira betetzen, eta, horregatik, desgaitasuna dugun pertsonok, gehienetan, salatu eta erreibindikatu egin behar izaten dugu baina guztiok gara Eskubideak ditugun pertsonak.