Euskal Autonomia Erkidegoak (EAE) 100.000 biztanleko giza immunoeskasiaren birusa (GIB) zutenen 4,77 kasu erregistratu zituen 2020an, aurreko urtea baino %28 gutxiago. Jaitsiera hori lotuta dago covid-19aren pandemiaren ondoriozko itxialdian arriskuko sexu harremanen kopuruan izan zen murrizketarekin, aurreko urteetan sexu transmisioko infekzioen diagnostikoetako goranzko joera izan baita, Lakuako Jaurlaritzak jakinarazi duenez.

Horrela, Gotzone Sagardui Osasun sailburuak deia egin du GIBarekin erne jarraitzeko, pandemiaren testuinguruan atzerapen puntuala izan den arren, konpondu gabeko osasun publikoko arazoa izaten jarraitzen duelako.

Hala, prebentzioaren, diagnostiko goiztiarraren eta erretrobirusen kontrako tratamenduen bidez, hiesarekin erabat amaitzeko norberaren konpromisoari eta instituzionalari eustearen aldeko apustua egin du, 2020rako mundu mailan ezarritako helburuak bete ez direla kontuan hartuta.

Asteazkenean ospatuko den Hiesaren Mundu Egunaren aurreko egunetan, Sagarduik gogorarazi du 1984tik 6.033 hies kasu diagnostikatu direla EAEn, eta jarraitzen duela 1990eko hamarkadaren erdialdean hasi zen beheranzko joerak, erretrobirusaren aurkako tratamenduak hedatu direlako. 2020an, EAEn hiesaren 18 kasu berri izan ziren (zifrarik baxuena 1985etik), eta Osakidetzak erretrobirusaren aurkako tratamenduekin eman zien arreta 6.106 pazienteri.

GIBa dela eta, EAEk 100.000 biztanleko 4,77 kasu erregistratu zituen 2020an (Estatuko batez bestekoa baino 1,17 puntu gutxiago), eta horrek esan nahi du aurreko urtearen aldean %28ko beherakada egon dela. Hala ere, jaitsiera hori lotuta dago pandemiaren ondoriozko konfinamenduan arriskuko sexu harremanen kopuruan izan zen murrizketarekin, baina kontrastean dago aurreko urteetako sexu transmisioko infekzioen diagnostikoetako goranzko joerarekin.

GIBagatiko infekzioa sexu transmisiokoa da nagusiki. Beraz, prebentzioa funtsezkoa da oraindik, funtsean preserbatiboaren erabileraren bidez eta arrisku jokaerak ekidinez. Era berean, kasuen erdiak baino gehiagok diagnostiko berantiarra izan dute, alegia, immune sistema oso kaltetuta dagoenean diagnostikatu dira, 350 CD4 zelula baino gutxiago daudenean.

EAEko plana zertan den

EAEak indarrean mantentzen ditu Hiesaren eta Sexu Transmisioko Infekzioen Planean aurreikusten diren jarduketa ildo guztiak. Planaren helburua da kutsadurak prebenitzea, kaltetutako pertsonen osasun pronostikoa hobetzea eta dagoeneko kaltetuta egon baina ez dakitenek jakin gabe transmiti dezaten saihestea.

Hala, 2020an, GIBaren 1.043 test azkar egin ziren EAEko botiketan. Osakidetzak sexu transmisioko infekzioen hiru kontsulta ditu, bana lurralde bakoitzean. Aurrez aurreko kontsulta horiez gain, birtuala ere eskaintzen du, gizonekin sexua duten gizonentzat; 2020an, erabiltzaile kopurua nabarmen hazi zen, 200 baino gehiagora iritsi baitzen.

Hezkuntza eremuan ere indarrean jarraitzen du sexu harremanekin lotuta dauden arrisku posible guztien prebentzioari heltzen dion programak (GIBa/hiesa, sexu transmisioko beste infekzio batzuk eta nahi ez den haurdunaldiaren prebentzioa). 16 eta 18 urte bitarteko gazteei zuzentzen zaie, eta azken ikasturtean ia ehun ikastetxetako 7.800 nerabek parte hartu zuten. Aldi berean, planak eutsi egiten dio GIBaren eremuan lan egiten duten GKEei zuzendutako diruz laguntzeko lerroari.