‘Take off’ kantuarekin abiatzen da Audience taldearen “Tolesdurak” diskoa. Ukitu zinematografikoa du kantak. «Abesti instrumental batekin hasteko asmoa genuen, baina gutxika-gutxika forma hartzen joan zen eta behetik gora egiten duen kantua da, pixkanaka-pixkanaka. Bidaia moduan planteatzen ditugu diskoak eta horri hasiera emateko moduko abestia iruditu zitzaigun; gero letrarekin eta guztiarekin ezkontzen zen samplerra aurkitu genuen, espaziora doan espazio-ontzi baten irteera uneko elkarrizketa, David Bowieren ‘Space oddity’-n entzuten den modukoa», esan digu Gaizka Insunza Audience taldeko musikariak.

“Mauka” dator segidan eta single moduan kaleratu zuten. Abestia Ager Insunzak idatzia da eta letren inguruan ez zaie azalpen gehiegi ematea gustatzen, Gaizkak kontatu digunez. Dena dela, gure ondorio bat plazaratu diogu Gaizkari, Agerren anaiari; ea desberdin izatearen bidesaria handia izaten den: «Bizitzako arlo guztietan dagoen zerbait da, ‘mainstream’-etik ihes egiteak kostu batzuk ditu, baina mainstreamean egoteko bestelako kostu batzuk ere izaten dira, haren parte izateko norbera den bezala izateari utzi behar izaten zaiolako askotan».

Hainbat aretok pandemia garaian ateak itxi behar izan ditu eta horien artean dago Gernikako Trinkete Antitxokoa. Audience taldekoek ordu asko eman dituzte bertan: «Maitasun kanta bat da ‘Trinketen beste bat’. Audience taldekook Trinketeko bazkideak izan gara, baina bazkide aktiboak. Musika programazioan pisua izan dugu. Lehen kontzertua han eman genuen duela 20 urte eta orain agur esan behar izan diogu. Faltan sumatuko dugun tokia da, ezbairik gabe, baina horrela behar zuen. Ordu asko pasatu ditugu bertan eta goizaldera arte maiz iritsi gara. Iparragirre Rock elkarteak edo Astrak bestelako egitura bat dute, formalagoa, sendoagoa… Bertan jende askok hartzen du parte eta egitura sendoa dute. Baina Trinkete kuadrilla batek sortu zuen, musikari, sortzaile, teknikari… denetarik elkartu ginen eta horrela atera zen aurrera. Orain, Gernikak Trinketeren mezua jaso duela uste dugu eta bertan entzuten zenak eta ikusten zenak Astran edo Iparragirren jarraipena izango duela iruditzen zait, baita Lekuek jaialdian ere».

Kantu hori jazz estiloan eginda dagoela esan diogu Insunzari, akaso Trinketerekin lotura izan dezakeelako: «Estilistikoki Talking Heads taldea du kantuaren zati batek eta bukaeran Led Zeppelini omenaldi bat egin nahi izan diogu. Funky ukitua du hasierak, rockari begira, eta bukaeran berriz Led Zeppelinen ‘Kashmir’ kantuaren erritmo koadratu hori du, lau-lauko erritmoan, gitarrak batera eta bestera dabiltzan arren. Dena dela, bibrafonoak egia da jazz estilora ere eramaten gaituela».

Bi disko edo lau aurpegi

Bi diskotan dator banatuta “Tolesdurak” lana, baina binilo bezala ulertuta, lau aurpegi ditu. «Ordena pentsatzerakoan bi CD-tarako banaketa egin genuen eta binilorako pentsatuz lautan zatituta dago lana. Gitarrak presentzia gehien duen aldea da A aldea, non bateriak eta baxuak potentzia handia duten. ‘Alde egitea’ abestia ezohikoa da, ez baikara kiribiletan sartzeko oso zaleak, bost minututik lautan akordeak errepikakorrak dira eta hori ez da ohikoa. Baina esan nahi dut lehen abesti hauek oso sinple grabatu ditugula. Laurak batera jo eta modu organikoan, mozketarik eta ediziorik gabe, sartu dira diskoan. Bizpahiru hartualdi egin dira kantu bakoitzarekin eta ez dago ezer ukituta. Gero, gainetik daude eginda ‘recording’ batzuk, ahotsak, bibrafonoa edo saxofoia sartzeko. Baina, esan bezala, ahal den eta gutxien editatuz eta oinarri osoa batere editatu gabe». Kanturen batean erronka handia izan zen: «Piano akustikoa ez da zuzenean grabatzen normalean, are gutxiago bateria eta pianoa gela berean daudela. Bada, ‘Gaurtik aurrera’ kantuan horiek biak, baxua, pedal steel-a eta teklatua daude. Pedal-steela bera ere zuzenean jotzea ez da erraza, afinazioagatik eta abar. Bada, Ager artista da horretan. Ruben zen gelatik kanpora zegoen bakarra, teklatuarekin, eta atzetik gitarra akustiko bat eta ahotsak sartu genituen. Hortaz, grabaketa erraz joan zen eta kantu hau entzutean bakea eta lasaitasuna transmititzen dizkit», kontatu digu Insunzak.

Gisa horretan grabatzearen abantailez ere aritu gara Gaizka Insunzarekin: «Hiru aldiz abestia jo, eta abestia eginda dago. Gozada bat da eta horrek bere balioa du. Ez dut gutxietsiko pistaka grabatzen duten taldeek egiten dutena, edo bonbo bat behin bikain jo eta edizioan behin eta berriz bonbo berbera jartzen duenaren lana, hori ere zilegi da, baina nik hori ez dut gustuko. Argazkilariaren lanarekin alderatuz jarriko dut adibidea. Egunsenti perfektuaren bila hamar aldiz toki berera joan, ordua kalkulatu, eguzkia non den begiratu, lentea aukeratu eta hartualdi asko egin eta argazki perfektua atera duenaren lanak balio gehiago duela iruditzen zait, edozein unetan joan, argazki bat atera eta Photoshopen editatu eta emaitza bera lortzen duenarenak baino. Akatsak ere gordetzen dira gure kasuan eta hori ere ederra da. Thelonious Monkek zera esaten zien musikariei: ‘Bizpahiru aldiz grabatuko ditugu gehienez jota abestiak, hortaz, akatsen bat egiten baduzu, betirako entzungo duzu diskoan’. Hartara, ahalik eta ondoen jotzen dugu grabatzerakoan eta, distantziara entzutean, grazia egiten du edo zure lana balioan jarri. Horrez gainera, norberarekin konforme geratzeko modua ere bada modu honetan grabatzearena».

Bertilssons kapitainari buruz bi abesti egin dituzte eta suedieraz titulatu. Kapitainaren heriotzari egindako kantua da bi horietatik bat eta badu militar martxa baten tankera. «Abestien izenburuaren zergatia, Ager Suedian bizi izan zen garaitik dator. Suedian bizi zen, baina taldearekin jarraitzen zuen. Bertilssonsen izena, berriz, kirolarekin lotzen da. Anaiak korrika asko egiten zuen eta Bertilssonsen kalean atzera eta aurrera ibili izan zen lasterka, hortaz, hor dago kantuaren jatorria. Martxa militarraren ideia bota zuen Agerrek eta kaxaren erritmoarekin eta abar, hori lortu dugulakoan nago», dio Insunzak.

Kontrasteekin jolasean

Lehen zortzi abestietatik zazpigarrena, ‘Triñeko ogigaztaia’, oso laburra da, kontrapuntu moduan sartuta lehen disko horretan. Baina 27 segundo besterik ez ditu, eta zergatik geratu ote da hain labur? «Eta zergatik izan behar zuen luzeagoa? Beti izan gara oso diskretuak eta zergatik ez ausartu halako zerbait egitera? Sonoritate hau lortzea ez dut uste gauza erraza denik eta horretarako gai garela erakutsi dugu. ‘Bob Esponja’-ren musika izan zitekeen, txiste moduko bat, zertarako intentzioa dugun erakusten dugu eta umorea lortu nahi izan dugu kantu honekin, bigarren diskoan dagoen ‘Barre zurekin, ez zuri’ kantuarekin lotzen da. Lehen diskoko B aldeak pisu handia hartzen du, Neil Young edo Crazy Horse-ren estilora egindako kantuekin seriotasuna hartzen zuen. Gero Re tonalitatean egindako kantuen artean kantu mardulak sortu dira, eta horien arteko kontrapuntu alaia zen ‘Triñeko ogigaztaia’».

Bigarren diskoan dagoen “Barre zurekin, ez zuri” kantua grabatzen ondo pasatu zuten eta nabari da. Horrela gogoratu du Gaizkak: «Barreak, txistua, turutak eta musu-gitarra bezalako instrumentuak erabili ditugu eta kantu benetan umoretsua geratu da». Baina bigarren diskoari hasiera “Mendaro Fiddler” kantuak ematen dio, kantu berezia eta erresistentziaren adibide garbia dena: «Anaia Donostian bizi da eta Gernikara etortzen zenetan beti komentatzen zigun Josebaren istorioa. Beranduago, grabatzera joaten ginenetan ikusten genuen bere txokoan. Hor dago egunero, urte luzez, bere eskubideak aldarrikatzen. Guk ere Audience pixka bat horrela ikusten dugu: bederatzi disko; gure adinarekin musika egiten jarraitu, dauden zailtasunekin… Erresistentzia modukoa iruditzen zaigu egiten duguna ere. Hortaz, berarekin ikusi genuen halako lotura eta argazki saio bat egin eta bideo bat grabatu genuen, harremanean sakondu. Sekulako tipoa da Joseba. Kantuak musikalki badu, hala ere, inork entzuten ez duen gauza bat, edo esan ez diguten zerbait, erritmoa reggaetonean egina dago. Gitarrak amerikarrak dira, ahotsak ez du melodinerik… Espero genuen jendeak zerbait esango zigula eta kritikaren bat jasoko genuelakoan ginen, baina keba», esan digu irribarrez Audience taldeko kideak.

Bidean ikasitakoa erakutsiz

Gaztelaniaz abestu dute “Cartas de amor” kantan, ezohikoa den zerbait Gaizka Insunzaren kasuan. «Kuban modu naturalean sartu genuen gaztelania eta handik zerbait ikasita etorri gara. Lortu genuen gaztelaniarekin ditugun konplexuak kentzea, eta baita musika latinoarekin genuena ere. Nik lehendabizi musika egiten dut eta gero letra, eta hemen argi ikusi nuen gaztelaniaz idatzi behar nuela. Erronka bat izan zen niretzat. Euskaraz abestea kostatu egin zitzaidan, hasieran ez bainintzen euskaraz abesteko gai; izan ere, Ameriketako Estatu Batuetan egindako urte haren ostean, nire ahotsa ez nuen euskaraz ulertzen. Bada, orain, Kubatik buelta egin ostean, gaztelaniarekin ausartu naiz. Alexander eta Presleyren ‘Love letters’ kantua oso gogoko dut eta hortik dator izenburua. Akaso entzuten da bolero baten melodia, baina badut sentsazio bat edo desio bat askotan. Tango bat idatzi genuen lehenago ere, eta sorreran tango bat zen eta bidean Audience bihurtu zen. Berdina reggaetonarekin edo boleroarekin, estilo desberdinak ukitu eta gure terrenora ekartzen ditugu, hortaz, entzuleak lehendabizi Audience entzuten duela esan genezake», esan digu Insunzak.

“Haizepela” abestiaz galdetuta, berriz, abesti pop batek eduki behar dituen elementuak dituela kontatu digu Insunzak: «Ez gara horren bila joan, baina iraupenarekin eta egitura kontuan izanda, irrati-formuletan jartzeko moduko abesti polita geratu zaigu. Los Lobos talde mitikoaren doinuetara eramaten nau kantu honek eta badu haien musika harekin loturarik».

Estudiora kantuak prest eramaten dituzte eta lokalean egiten dutena bere horretan eramaten dute: «Momentu bat erregistratzea izaten da gure nahia, baina baten batek sekulako konponketa egiten badu une batez, aldaketa hori egiten dugu. Dena dela, badira instrumentu batzuk gero zuzenekora eramaterakoan sakrifikatu egin behar direnak, edo estudiotik zuzenekora eramaten ez ditugun kantuak ere baditugu. Esaterako, ‘Hatzmarkak leihoan’ kantua zuzenekora eramatea ez da erraza izango, erronka bat da… Saxofoia ezingo baita zuzenean jo, bossanova ukitu hori ez da erraza izango zuzenean defendatzen. Eta, gainera, Anari eta Morgane Agerren alabak eta Beñaten Uxue eta Hanot seme-alabak daude abeslari moduan eta kantua berena egin dute. Hortaz, ea nola defendatzen dugun».

Iazko udan Audienceren lokalean lapurreta bat izan zuten eta lapurrak hatz markak utzi zituen leihoan; hortik sortu da abestia eta «lapurrari eskaini» nahi diote, «zailtasun horri ere aurre egin behar izan» diotelako gernikarrek.