«Kaxilda, ‘Konsti’ plazako erregina (Donostia)». Nola geratzen den bat irakurtzen duenean San Tomas azoka handikiro aurkezteko erreklamo hau. Kaxilda 20 hilabeteko txerrama da, Elgetan (Gipuzkoa) aske hazia eta festaren buru izateko ohorea izan duena. XXI. mendean eta herrialde zibilizatu batean horrela jarraitzea buelta bat emateko eta gaizki egiten ari garena birplanteatzeko da. Animalien Eskubideak eta Ongizatea Babesteko Legea non geratzen da? Artikulu batek dio debekatuta dagoela animaliak erakustea «larritasuna, mina edo sufrimendua eragiten dieten jendaurreko ikuskizunetan edo arte-, turismo- edo publizitate-jardueretan». Pentsa daiteke, beraz, animaliekin egiten diren erakustaldiak saihestu beharko liratekeela, pertsona   bere ingurune naturaletik kanpo entretenitzeko erabiltzen denean; hor dugu Kaxilda. Tradizioak ezin du barka eskubide jakin batzuk betetzen ez dituzten ohitura horiei eustea. Larunbatean egin zen hitzordua, eta, ondorioz, jendetza bildu zen, jendetza errekorra izan zen, eta, ondorioz, milaka pertsonak inguratu zuten Kaxilda, 10.00etatik 20.00etara. Udalak igorritako jarduera programaren arabera, «animalia, barazki, eta fruta erakustaldiak» egongo ziren. EBk ere arbuiatu egiten du animaliak gauza bihurtzea, Funtzionamenduari buruzko Tratatuan izaki sentiberatzat jotzen baititu. Euskadiko Etxeko Animaliak Babesteko 9/2022 Euskal Arauak debekatu egiten du animalia horiek publizitate-erakargarri edo entretenimendu-bitarteko gisa tratatzea. Kaxildarekin batera, beste animalia batzuk erakutsi zituzten egun horretan San Tomasen. Zein ona litzatekeen ariketa horiek beste alternatiba kultural batzuekin ordezkatzea.