Urtarrilaren amaieran, EHUko Leioako Campusean aurkeztu zuen Miren Artetxe ikertzaile eta bertsolariak epaimahaiaren aitzinean azken urteetan garatu duen ikerketa, `Ipar Euskal Herriko bertso-eskoletako gazteen hizkuntza ibilbideak: gazte identitateak, hizkuntza mudantzak eta legitimazio prozesuak´ izenekoa.
Jone Miren Hernandez eta Josu Amezaga irakasle eta ikertzaileen zuzendaritzapean egin du lana, EHUn.
`Hizkuntza ohituren aldaketak gazte identitateak eraikitzeko estrategiak dira´, agertu du ikertzaileak. Eta erantsi du unean-unean, bizitzako aldaketa garaietan, hizkuntza ohiturak mantendu edo alda daitezkeela. Hizkuntza mudantza deitu dio horri.
`Ahaleginarekin baino, gozamenarekin lotzen duten jarduera eta harreman batzuen jiran, gazte identitatea eta hizkuntza identitatea talde eta norbanako gisa eraikitzeko parada eskaintzen diete bertso-eskolek´, adierazi du.
Hitza hartzea, lotsa galtzea, iritzia eraikitzea... horiek guztiak partekatzen dituzte taldean: `Haiek aukeratuta eraikitzen ari diren gazte identitatearen ezaugarriak dira. Hori guztia euskaraz´.
Hiztun berrientzako akuilu eta traba
Bertso-eskoletako hiztun berrien ibilbideei ere erreparatu die Artetxek. `Haien rol soziolinguistikoak aski legitimatzen zituen bertso-eskoletako galbahea oharkabean zeharkatzeko, eta ez dute etxean euskara ez ikasi izanagatik haiek eta gu bereizketarik sentitu. Bertso-munduan eta, bereziki, Hego Euskal Herrian sozializatzean, ordea, hiztun kategorien arteko bereizketarekin egin dute topo; eta horrek zalantzan jartzen du, inplizituki, hiztunon legitimitatea´, azaldu du.
Txanponak, izan ere, bi aurpegi ditu hiztun berriei dagokienez: `Bertsotan ari denari hizkuntza gaitasun altua eta erabilera trinkoa egozten zaizkio´. Beraz, bertso-eskolan sozializatzea hiztun berrien legitimaziorako akuilui izan daiteke.
Aitzitik, traba ere izan daiteke, bertsolari kanonikoa hiztun legitimoa delako, hiztun zaharra, alegia.