Kaleko arte eszenikoen erreferentziazko azoka gisa indartu da nabarmen Leioako Umore Azoka. Aurtengo edizioa hogeita hirugarrena izango da eta maiatzaren 18tik 21era egingo da, 43 konpainien partaidetzarekin. Diziplina guztietako kaleko ikuskizunen 90 funtzio eskainiko dituzte guztira, udalerri osoan zehar banatutako 17 lekutan.

Leioako Udalak antolatuta, Bizkaiko Foru Aldundiaren eta Lakuako Gobernuaren laguntzarekin, Umore Azoka erreferentea bihurtu da gurean eta baita gure mugetatik kanpo. Izan ere, Estatuan, arte eszenikoen azoken artean bere programazio osoa kaleko arteari eskaintzen dion bakarra da. Era berean, euskal ekoizpenen aldeko apustu sendoa egiten du, eta Euskal Herriko konpainia gehien dituen jaialdia da (17 aurten).

Horren ondorioz, gero eta profesional gehiagok ematen dute izena Leioako Umore Azokan eta egun horietan zehar bizkaitar herri honetan izango dira 300 akreditatu inguru: programatzaileak, hornitzaileak, ekoizleak eta sektoreko artistak. Egun horietan zehar, ikuskizunak ikusteaz gain, aldi berean egingo diren jardueretan parte hartzeko aukera izango da, besteak beste, EZE-Euskal Zirku Elkartearen aurkezpenean, Kaleko Arteen lankidetzarako Euskal Herria-Portugal hitzarmenaren sinaduran, ‘Umore Meetings’ saioetan edo negoziorako txanda azkarretan, jardunaldietan, bileretan...

Estreinaldia anitz

Euskal konpainia askok Umore Azoka aukeratu dute kaleko ekoizpen berriak estreinatzeko. Hala, Barre Taldeak ‘Nao-Now-Nau’ aurkeztuko du, euskal arrantzaleei egindako omenaldia, Javier Garciak interpretatzen duen pailazo kutun batek gidatuta, ‘Mimok’.

Harrobi Dantza Bertikalak ‘Geure(R)a’ ikuskizuna erakutsiko du. Dantza bertikaleko eta diziplina anitzeko pieza da eta Juantxo Zeberioren musika, Toti Martinez de Lezearen poemak eta Paco Gramajeren proiekzio bizidunak ditu, hori guztia Janire Etxaberen zuzendaritzapean.

Hortzmuga Teatro taldeak ‘El viejo, el buzo y el mar’ lana taularatuko du. Umore asko duen esperientzia da, eta kontsumismoa, sortzen ditugun hondakinen kopuru handia eta itsasoko isurpen masiboak ikusarazi nahi ditu.

La Glo Zirko Dantzak ‘Ensueño’ pieza bertikala eskainiko du. Loaren eta hegaldiarekin duen loturaren gaineko gogoeta da, eta Gloria Peonek sortu eta Maitane Ussiak, Pere Vilarubak eta Alejandra Perezek interpretatzen dute.

Lekittoko Deabruak & Zozongo Leioako kaleetatik ibiliko da ‘Mingorri’ ikuskizunarekin. Lekeitio inguruan bizi den mihi gorriko eta azal beltzeko pertsonaia mitologiko eta diabolikoari egindako omenaldia da.

Piszifaktoria Ideien Laborategiak distopia bat antzeztuko du, ‘Asfaltoaren azpian, euria’. Euskarazko lana da eta 2031n kokatzen da, Covidaren aldaera berri baten ondorioz hamar urtez itxita izan ondoren. Orain, kalera irteteko garaia heldu denean, beldurra heldu da. Ibilbide dramatiko eta ibiltaria da, eta espazio publikoetan dagoen bizitzaren gaineko gogoeta kolektiboa da.

Rojo Telón konpainiak ‘Transir’ lana antzeztuko du, eraldaketari, aldaketari, bizitzari eta heriotzari buruzko jolasa, aireko akrobaziekin eta bertikalekin.

Eta Trapu Zaharra beteranoek ‘Eutsi Ramon! / Dale Ramón!’ aurkeztuko dute. Oscar Terolek zuzendutako Santi Ugalderen lana da. Bere markari eutsiz –umorea eta publikoarekin hartu-emana–, enpresa batek maila altuko bunkerrak saltzeko antolatzen duen zuzeneko lehiaketaren istorio eroa kontatzen du.

Halaber, estreinaldiak izango dira Qabalum Nafarroako dantza-konpainiaren ‘La medida que nos ha de dividir’ obra, Lucia Burguete eta Diego Pazók sortua eta interpretatua; eta ‘Sor[tu.E]gina’, Iparraldeko Batcharte Dantza konpainiak XVII. Sorginkeriaren epaiketak oroitzeko sortutako lana.

Beste estreinaldi batzuk

Gainerako estreinaldiak Andaluziako, Gaztela Mantxako eta Kataluniako konpainienak dira. Hala, Cia. Mariana Collado & Lucio A. Baglivo konpainiak ‘Recuerdos de margaritas’ lanarekin beste garai batera eramango ditu ikusleak, flamenkoaren, dantza garaikidearen, umorearen, akrobazien eta zuzeneko musikaren bitartez; Proyecto Kavauri taldeak barre eginaraziko die ikusleei ‘Lullaby’ lanarekin. Akrobaten eta guraso berrien duoa kontziliazioa lortzen ahaleginduko da, arrakastarik gabe. Eta Vaiven Circo taldearen ‘Anónima’ lanak Galeanoren Nadies poema izango du inspirazio-iturri, pertsona ‘ikusezinei’ omenaldia egiteko.

Gainera, Alcalá de Henaresetik helduko da David Morales (Capitán Maravilla). Zazpi urteren ondoren, proiektu berria aurkeztuko du (‘Non Cras’) eta, lehen aldiz, Leandre Ribera aktore eta pailazo ezagunaren zuzendaritzapean jarriko da.

Estreinaldiekin jarraituz, Jaume Jové Jam Kataluniako clownak lehen aldiz aurkeztuko du publikoaren aurrean ‘L'Actitud’. Gainditze-istorio zoragarri honetan ezer ez da dirudiena. Eta Murtziako UpArte konpainiak ‘DESproVISTO’ aurkeztuko du, plastikotasunaren, malgutasunaren eta aldaketaren aldeko apustua zirkoaren eta dantzaren begiradatik.

Halaber, Leioako jaialdian, nazioarteko hainbat konpainiak lehen aldiz aurkeztuko dituzte beren lanak espainiar Estatuan. Collectif Primavez konpainiaren kasuan, ‘Laisse-moi’ zirku-dantza ikuskizuna eskainiko du, hizkera zirraragarri eta hunkigarriarekin, eta Wetumtum taldeak ‘Crassh_DuoCircus’ lana eskainiko du, zuzeneko musikarekin, malabarismoarekin eta zirkuarekin osatua.

Estreinaldiez gain, hauek dira Umore Azokan izango diren nazioarteko beste konpainia batzuk: Lazuz (Suedia-Frantzia), ‘Baktana’ obrarekin, malabarista eta akrobata baten arteko topaketari buruz; The Black Blues Brothers (Kenia) ‘Let’s twist again’ musika-ikuskizun komiko-akrobatikoarekin eta soinu-banda ahaztezinarekin; eta Vaya (Portugal) konpainia, giza espeziarekin bilakaera kontatzen duen ‘Atempo’ zirku-ikuskizun garaikide hunkigarriarekin.

Estatutik datozen 21 konpainien artean daude David Cebrián andaluziarra. ‘WC’ lanean 48 urterekin etxebizitza bat erostea lortu ostean, komun soil bat dela ohartzen den gizonaren istorio kontatzen du. Eta La Banda de Otro konpainiak ‘Rodeo’ zirku eta umore ikuskizuna egingo du, Ameriketako iruzurrezko rodeoa kontatzeko.

Mario Enzo taldeak keinu bidezko antzerkia eta objektuen antzerkia egingo du ‘Las aventuras de Manolo Bolaño’ obran; eta Jean Philippe Kikolasek ‘Duelo’ ikuskizuna eramango du Leioara, bizitzaren galeraren eta onarpenaren gainean zirku garaikidearekin eta antzerki fisikoaren egindako bidaia hunkigarria.

Bestalde, Miguel Barreto & La Pequeña Victoria Cen konpainiak ‘Disculpa si te presento como que no te conozco’ estreinatu berri den dantza-pieza eskainiko du. Nortasunari buruzko proposamen intimoa da, eta simetriarekin, bikoiztasunarekin eta anbiguetatearekin jolasten du, irudi harrigarriak, elkarrizketa akrobatikoak eta eszena onirikoak sortzeko.

Kataluniatik, Ambae Companyk beren bizitzako bidaian murgiltzen diren hiru pertsona taularatuko ditu ‘We all live in a box’ lanean, dantzaren, musikaren eta kutxen bitartez; Pau Palaus clownak zirkuko bizitza ibiltariaren gordintasunaz eta pasioaz hitz egiten duen kontakizun intimo eta eroa osatu du ‘Zloty’ lanean; eta, genero berdinean, Las Kakofónicas konpainiak ‘La inauguración’ aurkeztuko du, umore lotsagabeko show barregarria.

Barre egiten jarraituko dute ikusleek Rafael Danteren Chimichurri konpainiaren (Extremadura) jostun bati buruzko istorioarekin (‘Puntadas sin hilo’); eta Cia Des Equilibrats (Balearrak) konpainiaren ‘Camaleón’ obrarekin. Antonio Roselló golfeko irakaslea izango da, eta Mediterraneoko eskualdeak azken hamarkadan izan duen eraldaketa handiaren gaineko gogoeta egingo du.

Madrilgo bi konpainia izango dira Leioan: Non Sin Tri, ‘iNSTants’ zirku-ikuskizunarekin. Hiru pertsonaiak zahartzaroari begiratuko diote ikuspegi intimista eta goxotik. Eta, bestetik, Trip de la Noria, ‘Bolero para tres’ akrobazien eta malabarismoaren ikuskizunarekin, hiru pertsona oso desberdinen topaketa ilustratuko du.

Valentziako Erkidegotik bi proposamen izango dira: ‘B.O.B.A.S. (Banda Orquestal Benéfica de Actos Sepulcrales)’, Jimena Cavalletti konpainiaren lana, hiru clownek egoera dramatikoa istripuen komedia bihurtuko dute. Eta La Rarok ‘Kabbala’ antzerki-zirko obra eskainiko du.

Programazioa osatzeko, euskal konpainia hauek izango dira: Zirkozaurre, zirkua eta euskal musika tradizionala uztartzen dituen ‘Harreman’ lanarekin; Teatro Panta Rhei, familientzako diziplina anitzeko eta testurik gabeko ‘Izarren-hartza / La osa estelar’ obrarekin; Deabru Beltzak & Hortzmuga, ‘Senta’ ontzi fantasmarekin; Aukeran Dantza Konpainiak ‘Aiurri’ aurkeztuko du, Edu Muruamendiarazen koreografiarekin; Kimua Dantza Kolektiboak ‘genEroa’ ikuskizunean genero-rolen gaineko gogoeta egingo du dantzaren eta mugimenduen bitartez, eta Ekaitz Goikoetxea idazle eta bertsolariaren parte-hartzea izango du; eta Andoni Aresti Dantza Eskola tokiko zentroko dantzariek ere parte hartuko dute.

Bestalde, Sokaire biolin-joleen duoak bidaia eskainiko du musikaren garaietatik barrena ‘Viaje al Sokaire’ lanean, barrokotik hasi eta gaur egunera arte; eta Pantzartek kutxatilategi handi bat irudikatuko du lurzoruan ‘El juego de la metamorfosis’ ikuskizunean, publikoak istorioak aukera ditzan.