Produktua, Stockholmeko Unibertsitateko talde batek erremolatxa-zukuaz prestatua, pestizidak erabiltzearen alternatiba bat da (gizakiarentzat eta ingurumenarentzat kaltegarriak), eta malariaren hedapena geldiarazteko osagarri bat txertoarekin batera. 2020an 630.000 hildako inguru eragin zituen gaixotasun honek.

Noushin Emami ikertzaileak hozkailu handi bat dirudien gailu bat ireki du Stockholmeko laborategian. 27 ºC-ko tenperaturan, galtzerdiekin sortutako kaiolek eltxo-koloniak dituzte. Eta urez betetako ontzietan intsektu horien larbak ikusten dira.

Emamik egunero elikatzen ditu izaki horiek, eta maskota bat izatea bezalakoa dela dio, brometan. Baina etxekotutako animaliak ez bezala, eltxoak engainatu egiten ditu substantzia hori edan dezaten.

Abenduan, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) 241 milioi malari-kasu erregistratu zituen 2020an, 2019ko 219 milioi kasuak baino gehiago. Gainera, gaixoak eragindako ia 627.000 heriotz guztiak Afrikan izan zirela kalkulatzen du (% 96). Bost urtetik beherako haurrak heriotza horien %80 inguru izan ziren.

Erremolatxa-zukua

Paludismoaren eraginez, gaixorik egoteaz gain, infektatutako pertsonak erakargarriagoak dira eltxoentzat, parasitoa pertsona gehiagori transmititu baitiezaiokete. 2017an, Emamiren ikerketa-taldeak jakin zuen hori HMBPP izeneko molekula jakin bati zor zaiola. Molekula hori askatu egiten da malariak eragiten duen parasitoak gorputzeko globulu gorriei eraso egiten dienean.

«Molekula hori beste edozein soluziori gehitzen badiogu, eltxoentzat oso zaporetsua izatea lortuko dugu», esan dio Emamik AFPri, intsektu horien apetitua suspertzen duela azalduz.

Odola ere ez da izan behar: laborategian erremolatxa-zukua eskaintzen diete eltxoei, eta, gainera, «molekularekin konbinatutako toxina-kopuru txiki bat, eltxoek jan eta hil egiten dira», azaldu du Emamik.

Helburua da, halaber, «kalterik egiten ez duten konposatuak, ingurumena errespetatzen dutenak eta lortzeko errazak» erabiltzea.

Molekula Attraction enpresa Emamirekin batera fundatu zuen Lechek Ignatowicz, aurkikuntza merkaturatzeko, eta azaldu du metodo berriak aukera ematen duela eltxoek gaixotasunak zabal ez ditzaten.

«Eltxoak hiltzeko modurik eraginkorrena pestiziden bidez da oraindik, baina badakigu horiek eltxoak ez ezik beste intsektu eta bizimodu batzuk ere hiltzen dituztela», dio Ignatowicz-ek.

Gainera, plagizidak gerojada ez dira hain eraginkorrak: 2010etik 2019ra bitartean, 78 herrialdek OMEri jakinarazi zioten eltxoek gutxienez lau intsektizida ohikoenetako bat jasaten zutela.

Zehaztasuna

Molekularen beste onura bat, Ignatowiczen arabera, eltxoetara jotzeko doitasuna da. «Oso ingurune trinkoetan, oihanean edo intsektu asko dituzten ingurune tropikaletan ere, ezabatu nahi ditugunak aukeratu ditzakegu... eta ekosistemaren gainerakoa bakean utzi», dio Ignatowiczek.

Taldearen lana malarian oinarritzen den arren, intsektuek transmititutako beste gaixotasun batzuei aplika dakieke metodoa (laborategian hazitako bost eltxo-moten artean Zika birusa hedatzen duen Hego Amerikako eltxo bat dago).