Victor Eusa mintzo zaie, arkitekto zerutiarra, diktaduren dekoratzailea eta, orain diotenez, «polemikoa». Nik nahiago dut hilezkor hitza. Agian garrantzirik gabeko obra txikiengatik gogoratuko naute: Seminarioa, Media Luna parkea, arimak masan salbatzeko kapera-bilduma... eta, tira, mausoleo faxista, orain eraiki zenean baino gehiago gogaitzen omen duena. Progresismoaren gauzak.

Txupinazoa botatzeko aurkezten naiz. Zergatik? Erorien Monumentua horrelako harrabots estetiko eta autokritikarik gabe altxatu ahal izan banuen, suziri bat botatzea huskeria iruditzen zaidalako.

Horrek, gainera, kaleetatik nire izena ezabatzeko ahaleginak geldiarazten lagunduko luke. «Erorien Monumentua diseinatu zuelako ezabatuko dugu bere izena», argudiatu dute. «Karlista eta frankista zelako», berretsi dute. Eta zer? Demokrata izan behar al da konpasa ondo erabiltzeko? Non jartzen du ezin direla hilketak loriatu kupula eder batekin egiten bada?

Halaber, gogaitu egiten ditu Karlisten Batzar Zentral odoltsuan izan nuen paperagatik, sotana eta pistola konbinatzen zekien jende bikainarekin biltzeagatik, gaur egun LinkedInen ondo geratuko ez ziren gauzak sinatzeagatik. Eta zer espero zuten? Arkitekto neutral bat? Galdetu Arkitektoen Elkargoari.

Erorien monumentuak berak ere kirrinka egiten die. Badakizue nola funtzionatzen duen honek. Elkarte memorialistek bota nahi dute, Udalak beste esanahi bat ematea nahiago du. Demokraziaren kontuak, suposatzen dut: nire garaian adostasuna ameskeria hutsa zen.

Hala, ikus dezagun: nork ordezkatzen du, nik ez bada, hobeto jai hauen espiritua? Zarata, pilaketak, masa asaldatuak, intsentsu pixka bat eta hamabieta meza ajearekin. Hori ez bada eliz eta jai arkitektura, jaitsi dadila Jainkoa eta sina dezala.

Tira, norbaitek badaki zer den metxa piztea... ni naiz. Eta jai hauetan ez dago omenaldi hoberik zerura suziri bat jaurtitzen uztea eta ez jaisteko otoitz egitea baino. Utz iezadazue nire azken tiroa.