Primavera Sound jaialdiak Estatu espainoleko jaialdien denboraldia irekitzeko gutxi falta denean, Nando Cruz musika kazetariak ekitaldi horien hazkunde esponentzialak ‘Macrofestivales. El agujero negro de la música’ liburuan duen eragina aztertzen du.

«Makrofestibalak jendez gainezka dauden espazioak dira, eta jende pilaketek musika-taldeak pantailen bidez ikustera behartzen dituzte, gaizki edaten eta jaten da, langileak esplotatzen dira, segurtasun-arazoak daude eta ingurumenerako kaltegarriak dira», ziurtatu du Cruzek Efe agentziari egindako elkarrizketa batean.

Bere liburuan, kazetariak «aurrekaririk gabeko fenomeno bat, zuzeneko musikaren kontsumoaren formatu nagusi bihurtu dena» azaltzen du.

24 urtetan ia mila jaialdi

1995eko abuztuan, Benicassimgo Nazioarteko Jaialdiak (FIB) lehen harria jarri zuen aro modernoko Estatu espainoleko makrofestibalen zirkuituan, 482.000 euroko aurrekontuarekin.

Hogeita lau urte geroago, 2019an, Kultura Ministerioak 917 zenbatu zituen, eta gaur egun handienek 50 milioi eurotik gorako aurrekontuak erabiltzen dituzte.

«Joan den udan gauza asko gertatu ziren, eta aditzera eman zuten makrofestibalak muga batera iritsi zirela, inflexio-puntu batera, eta une egokia iruditu zitzaidan horretaz liburu batean hausnartzeko», azaldu du egileak.

Gertaera horietako lehena Primavera Sounden gertatu zen, 2022ko ekainaren 2tik 3rako gauean, bere historiako ediziorik jendetsuenaren lehen egunean, «jendearen segurtasuna arriskuan jarri zuten aglomerazioekin».

Gertaera hori gogor kritikatu zen sareetan, eta ikusleak «jai-sektoreko beste hondamendi batzuekin alderatzera eraman zituen, hala nola Astroworld eta Fyre Festivalekin».

Lehenengoa, zazpi hilabete lehenago hildako hamar lagunen balantze tragikoarekin, eta bigarrena, hasi aurretik bertan behera utzitakoa, «eszenatokiak muntatzen dituzten enpresak gainezka zeudelako edo materialak falta zirelako ospatu ezin izan ziren beste hainbat ekitaldi bezala», Cruzen arabera.

Aglomerazioak eta segurtasun-arazoak

Nando Cruzek dioenez, «aglomerazioak gertatzen direnean, eta aglomerazio horiek esparruko puntu zehatzetan koka daitezkeenean, jaialdi osoa gainezka dagoela esan gabe, overbooking-aren susmoa agertzen da».

Bere ustez, «milaka pertsona dituen leku batean esperientzia musikal erosoa bermatzea erraza ez den bezala, segurtasuna bermatzea ere ez da erraza».

Nando Cruzek uste du segurtasun-arazoak eredu jasanezin baten ageriko elementuetako bat baino ez direla, «jaialdi askok munduko ligetan jokatzen dutelako eta horrek bizirauteko galgarik gabe haztera behartzen dituelako».

«Pandemia baten ondoren, musikaren sektorean asko entzun zen behera egin behar genuela zioen kantinela, eta industria horrek berak muxukuak amaitu bezain laster muga guztiak gainditu eta errentagarritasun ekonomikoa edozein preziotan bilatu zuen», deitoratu du.

Cruz oso kritiko agertu da «ingurumenerako kaltegarria eta masifikatua den kontsumo-eredu batekin», eta «egokiera zentzuzkoagoa, dimentsio gizatiarragoa eta emankorragoa» bilatzera gonbidatu du.

Desberdintasunak

Makrofestibaletan «desberdintasunak muturrekoak dira, kartelburuek milioi bat euro baino gehiago kobratzen dute, eta tokiko artistek, ordea, gastuak deskontatzen dizkiete eta azkenean 50 euro garbi geratzen zaizkie taldekide guztien artean banatzeko».

«Auzoko saltokiei kalte egiten dieten merkataritza-gune handiak kritikatzen ditugu, baina badirudi musikaren inguruan ezin dela ezer esan, ondo pasatzeko lekua delako eta ondo pasatzen dugun bitartean ez dugulako gure begirada kritikoa aktibatu nahi», argudiatu du.

«Horregatik, deitoragarria da gehiegikeria batzuk ahalbidetzen dituzten makro-udaldietan dirulaguntza publikoak izatea, laguntza horiekin batera kontrol-neurririk egon gabe, hala nola lan-ikuskapenak edo segurtasun-kontrolak», gehitu du.

Cruzek aitortu du jaialdi guztiak ez direla berdinak, eta batzuek dagoeneko erabaki dutela egungo dimentsioei eustea eta hazteari uztea, baina, hala ere, iragarri du asko izango direla mugak gainditzen jarraituko dutenak, «jaialdien arteko hirugarren gerran» sartzen ari garelako.

«Lehenengoa FIBen eta Doctor Musicen artean izan zen, gero hiru taldetan, FIB, Summercase eta Primavera Sound taldeen artean, eta orain hirugarrenean gaude, non nazioarteko enpresak sartzen diren, inbertsio-funtsek partaidetza handiak baitituzte Espainiako jaialdietan».