Xabier Leteren (Oiartzun, 1944- Donostia, 2010) heriotzaren hamargarren urteurrena betetzear dagoenean, Gipuzkoako Aldundiaren Kultura sailak omenaldia antolatu dio musikari eta sortzaileari ostegun honetan, urriaren 15ean, Donostiako Victoria Eugenia Antzokian.

‘Xabier Lete: gezur eta egia gurea’ emanaldiaren zuzendaritza Fernando Bernues zuzendari artistikoak sinatzen du eta Frantxis Lopez Landatxeren gidoia du. Saioa 19.00etan hasiko da eta streaming bidez jarraitu ahal izateaz gainera, ETB-n bi saio eskainiko zaizkio.

«Ukaezina da haren oihartzuna ikaragarri zabaltzen ari dela hainbat esparrutan. Izan ere, bere poetikari buruzko hainbat tesi aurkeztu eta argitaratu dira azken boladan; poeta gazteek Xabierren lana goraipatzen dute eta irakurketa berriak proposatzen dituzte. Urteetan zehar euskal aldizkari eta egunkarietan argitaratu den antologia bikaina argitaratu berri da, eta laster prestatuko da Leteren musika berrargitaratzeko», adierazi du Aldundiak astearte honetan, antzokian bertan egindako aurkezpenean.

Harkaitz Millan Kultura diputatuak Xabier Leteren irudia nabarmendu du: «Elkarrizketa etikoaren eta estetikaren arteko erreferentzia da, euskarazko kulturaren alde duen konpromisoagatik eta diktaduraren gau luzearen ondoren suspertzeagatik. Baita indarkeriaren aurkako konpromisoagatik ere. 1980an ETAren aurka sinatu 33 ‘garaiz gabiltz’ manifestuaren sinatzaileetako bat izan zen. Gainera, erantzukizun instituzionalak izan zituen Gipuzkoako Foru Aldundian bertan, eta Kulturako diputatu izan zen 1985ean».

Poetaren ekarpena ukaezina dela aitortuta, Aldundiaren hitzetan «une egokia da Letek testu eta elkarrizketa hain zainduen bidez emandako etika eta estetikaren oinarri sendo eta argiak sakontzeko eta barneratzeko; eta bere kantu eta olerkien irakurketak libreago egiteko gai bagina, errazago ulertuko genuke gure izaerarekiko jarrera kontrajarria».

Baieztatu dutenez, Victoria Eugenia Antzokian izango dira hainbeste urtez Xabier Leterekin aritu ziren Anjel Lertxundi, Bernardo Atxaga eta Mariasun Landa idazleak eta Antton Valverde musikaria. Halaber, oiartzuarrarekin aritutako musikariek ere parte hartuko dute eta Karlos Gimenez omenaldiaren musika zuzendariak beste lau pianistarekin parte hartuko du (Iñaki Salvador, Sorkunde Idigoras, Fredi Pelaez eta Joana Ortega). Txema Garcesek, Pascal Gaignek, Pello Ramirezek eta Jabier Muguruzak Leteren musikari taldea gogoratuko dute.

Lagun asko oholtza gainean

Kantariak Leteren musikan murgilduko dira, zenbait bertsioren bidez, eta abesti batzuk gogoratuko dituzte. Besteak beste, parte hartuko dute Asier Serrano poeta eta musikariak; Jon eta Alaia Martin bertsolariek; Oihana Lekuona eta Mikel Markezek; Ane Gabarainek; Pettik; Eñaut Elorrietak; Olatz Salvadorrek; Maria Berasartek; eta Pier Paul Berzaitzek.

Kantuan ez, baina Leteren lanak errezitatzen Felix Zubia, Xabierren mediku, lagun eta bertsolaria, izango da Joxan Goikoetxea soinujolearekin batera, hori ere azken urteetan bere lagun handia izan zena. Iñaki Beraetxeren ahotsa ere entzungo da. Off-eko beste ahots batzuk izango dira: Begoña Bergaretxe eta Marta Marco.

Izenen zerrenda luzea da, handia baita utzi duen Kulturan, hainbat diziplinetan, utzi duen arrastoa. Karlos Linazasoro, Asier Serrano, Juanjo Olasagarre, Itxaro Borda, Jon Gerediaga, Luis Garde, Tere Irastortza, Igor Estankona, Karmele Jaio eta Aintzane Galane olerkari eta idazleek Xabierren olerkiari edo bertso batzuei buruzko hiztegia sortuko dute. Egun batean poetak bere lagunekin dantzan egin omen zuen eta une hura ekarriko du gogora Juan Antonio Urbeltz eta Argia taldearen lankidetza ordainezinari esker.