Osasun krisialdiak ahalbidetzen zuen momentuan jaia berreskuratu egingo zutela iragarri zuen Basaizea elkarteak eta halaxe izan da. Bi urteko etenaldiaren ondoren, azkenean hemen da berriro Nafarroaren batasunaren alde Baigorrin ospatzen den jai handia. Hori bai, apirileko azken igandean ospatu ohi den jaieguna ezin izan zen pasa den igandean antolatu, frantziar Estatuko presidentetzarako hauteskundeak egin baitziren, ezta igande honetan ere, Maiatzaren 1eko jaia izango baita. Beraz, aukera bakarra bihar egitea zen eta hori izan da aurten larunbatez ospatzearen arrazoia.

Bi urteko etenaldiaren ondorengo edizioa «Zuti gitezen berriz!» leloarekin dator, Nafarroaren Egunaren itzulera islatu nahian. Basaizea elkarteko kideek nabarmendu dutenez, «azken bi urte lainotsu hauetan bizitako hainbat bizipen eta esperientzia atzean utzita, Nafarroaren Egunak, beste behin ere, geroa ikusteko esperantza ekarriko digu».

Izan ere, Nafarroa azken bi urteotan «erabateko eragozpenekin» bizi izan da. «Mugaren hestea eta bi estatuen arteko tentsioen eta tirabiren eraginak pairatu ditu lurraldeak. Horrek mugaz gaindiko harremanak, lankidetzak eta harreman sozialak azkarki trabatu ditu etxeratze zorrotzaren garai ilunenetan».

Horrez gain, ezarritako murrizketek «itzaltze kulturala» eragin zutela salatu dute, «euskara eta kultura herrikoia itzaliz eta hegemoniaren kultura gailenduz». Horregatik, aurten inoiz baino indar handiagorekin dator Nafarroaren Eguna. Amaia Kastorene Basaizea elkarteko kideak dioenez, «jendeak faltan botatzen zuen festa eguna, eta bistan da gogoz hartuko duela arau murriztailerik gabeko jaia».

Baina festa egitetik harago, jendea elkartzeko gogotsu ere badago. Basaizea elkarteko kideak azaldu duenez, «bi urte hauen ondoren, jendeak lagun zaharrekin egon eta jende berria ikusteko gogoa du, nolabait sozializatzeko beharra zegoen». Horregatik, ohiko egitaraua berreskuratu dute, baina, antolakuntzari dagokionez, aldaketa batzuk sartu behar izan dituzte. Izan ere, larunbata izanik eta biharamunean jai eguna, bisitari gehiago espero dituzte eta gaueko jaia ere gehiago luzatuko dela espero dute.

Horrela, lehen aldiz autobusak prestatu dituzte, Euskal Herriko leku desberdinetatik jendea autoa hartu gabe lasaitasun osoz hurbildu dadin Baigorrira; eta bestetik, kanpalekua ere prestatu dute plaza ondoko pentze batean, nahi duen orok oihal-etxea jarri eta bertan lo egin dezan.

Jende gehiago bilduko den  aurreikuspen horrek lan txandetan kolaboratzaile gehiago bilatzera eraman ditu antolatzaileak eta deialdi berezia egin dute Baigorriko eskualdeko herrietako elkarteetan.

Amaia Kastorenek dioenez, lan txandetan parte hartzea ere aberasgarria da. «Egia da besta egitean harremanak hobetzen direla, baina baita lanean ere. Txanda berean beste herrietako laguntzaileekin bat egiten duzu, eta oso harreman politak sorrarazten ditu horrek».

Berritasunak egitarauan

Gaurko egitarauari dagokionez, ohiko ekitaldiak izango dira, hala nola merkatua, dantzari eta musikarien desfilea, bazkaria, arratsaldeko kontzertuak, eta abar. Hori bai, Amaia Kastorenek iragarri duenez, «aurten leku gehiago eman nahi izan diogu bertsolaritzari eta hiru eta erdietan lau bertsolariren saioa prestatu dugu, Oihana Iguaran, Onintza Enbeita, Sustrai Colina eta Eneko Lazkozekin. Lehen ekitaldian bertso bat kantatzen zen, baina sekula ez genuen antolatu holako emanaldirik».

Beste aldaketa bat haurren txokoan egin dute, familia gehiagoren etorrera aurreikusten dutenez, gurasoak lasaiago egon daitezen. Horrela, txoko horren egitaraua indartu egin dute puzgarriekin, pailazoekin, aurpegi tindaketarekin...

Bazkariari dagokionez, aurten leku berri bat prestatu dute Plaza Xokon, eta antolatzaileek dei egin diete bisitariei txartela erreserba dezaten Baigorrira heltzean, tokirik gabe geratu ez daitezen.

Arratsaldeko kontzertuak duela 30 urte Ipar Euskal Herria osoa dantzan jarri zuen Izan talde ezagunarekin hasiko dira, eta horren ondotik etorriko dira Kilimak, Letagin eta Holako Deluxe bezalako taldeak.

Bost hitzorduko kulturaldia

Nafarroaren Egunak amaiera emango dio martxoan eta apirilean antolatu den ohiko Kulturaldiari. Ekimen hori 1979an sortu zen eta ordutik urtez urte etenik gabe antolatu da, pandemiak erabat baldintzatutako azken bi urteotan izan ezik.

Oraingo honetan, Basaizea elkarteak bost hitzorduz osaturiko egitaraua antolatu du, betiere «gure ahal xumeekin Euskal Herri barnealdean kultura biziarazteko eta bazterren animatzeko helburuarekin».

Horrela, martxoaren 25ean ‘Eleketa’ izeneko erakusketa zabaldu zen. Bertan, Garazi-Baigorri eskualdeko 106 lekukok beren bizipenak eta oroimenak aipatzen dituzte, mende oso batean gizarteak jasan dituen aldaketen berri emanez.

Apirilaren 9an, Euskal Herriko mus txapelketaren finalak jokatu ziren, aurten Nafarroa Behereari egokitu zaiolako finala antolatzea; apirilaren 16an ‘Bidaide’antzerkia eskaini zuen Metrokoadroka sormen laborategiak, erraldoien ikuspegitik mundua nola ikusten den irudikatzeko; apirilaren 20an ‘Euskalgintza eta feminismoa bidaikide’ hitzaldia eskaini zuten Lorea Agirrek eta Idurre Eskisabelek, euskara eta emakumea, biak direlako ahalduntzeko lekua; eta azkenik, apirilaren 22an, Amancay Gaztañaga eta Erika Olaizolaren ‘Bost teilatu’” filmaren emanaldia izan zen.

EGITARAUA

Larunbata, apirilak 30

GAINEKO PLAZA
09:00  
• MERKATUA elizako plazan.
• Ikastolako askaria.

11:00
• DESFILEA behereko plazatik gaineko plazarat Duguna, Burgaintzi eta Tafallako dantza taldeekin.
• Makilariak.
• Nafarroako & Baigorriko ziganteak.
• Trikitilariak, txistulariak, gaiteroak.
• Basaldunak.
• Txarangak: Txakatuk, Ezpela & Kuxkuxtu.

11:30
• EKITALDIA elizako plazan.

12:00
• Bas’hitza.
• Irrintzinak.

13:00
• Larrain dantza & Jauziak.

14:00
• Ikastolako bazkaria Plaza Xokon.


HERRIKO ETXE AITZINA
Arratsalde osoan:  
• Haurren xokoa: puzgarriak, egurrezko jokoak, aurpegi tindaketa.

13:30
• Jaiak txaranga.

15:30
• Elektrotxufla.

19:00
• Jaiak txaranga.

21:00
• Andoni Ollokiegi.


BEHEREKO PLAZA
15:30
• Bertsu saioa: Oihana Iguaran, Onintza Enbeita, Sustrai Colina eta Eneko Lazkoz.

16:30
• Dantza ikusgarria.

17:30
• Kiki Bordatxo.

19:30
• Izan.

21:00
• Kilimak.

23:00
• Letagin.

01:00
• Holako Deluxe.

HERRIKO ETXEA
Maiatzaren 23ra arte, egunero zabalik igandeetan ezik.
09:00-12:00 / 14:00-17:30  
• ERAKUSKETA: ‘Eleketa’
Garazi-Baigorri lurraldeko 106 bat lekukok beren bizipenak eta oroimenak aipatzen dizkigute, mende batean gizarteak jasan dituen aldaketen berri emanez. Hauen ondoan, artxiboko erreportai eta bideo sorkuntzak ikusgai dira ere, besteak beste Maite Barnetche kazetariak XX. mendean egin zituen bideo dokumentuak.