Euskararen Akademiak euskaltzain berriak izendatu ditu larunbat honetan, Donostiako Udaletxean egin den osoko bilkuran. Euskaltzain osoek bozketa egin dute Xarles Videgain eta Andoni Sagarna emeritu izatearen ondorioz sortutako hutsuneak betetzeko, eta Itxaro Bordak eta Andres Alberdik erdietsi dute Euskaltzaindiaren Arautegiak eskatzen duen gehiengo osoa.

«Gogoratu behar da Xarles Videgain eta Andoni Sagarna emeritu izatera igaro zirela uda aurretik, eta uztailaren 22an zabaldu zela bi-bien hutsuneak betetzeko hautagaiak aurkezteko epea. Euskaltzale lapurtarrak ekainaren 30ean 75 urte bete zituela eta, euskaltzain emeritu bilakatu zen, Euskaltzaindiaren barne-arauek xedatzen dutena aintzat hartuta. Beste horrenbeste gertatu zen Andoni Sagarnarekin; Donostiako euskaltzain osoak uztailaren 11n bete baitzituen 75 urte», adierazi du Euskaltzaindiak ohar batean.

Urrian amaitu zen hutsune horiek betetzeko hautagaiak aurkezteko epea. Hautagai bi aurkeztu zituzten euskaltzainek urriaren 28an, Akademiaren Gasteizko ordezkaritzan (Etxezarra eraikina) egin zen Osoko bilkuran —hain zuzen ere, Itxaro Borda eta Andres Alberdi—, eta gaurko bilkuran biak izendatu dituzte euskaltzain oso.

Orain, zortzi hilabeteko aldia izango dute euskaltzain oso berriek sarrera-hitzaldiak prestatzeko, eta epe berdina izango dute erantzunezko idazkia egin behar duten euskaltzainek beraienak prestatzeko. Geroago, harrera-ekitaldiak egingo dira.

Bi euskaltzain oso berrien profil laburrak

Andres Alberdi Gorostiaga Getarian jaio zen duela 72 urte. Filosofian lizentziaduna. Irakaskuntzan aritua 38 urtetan. Lehenengo, Elgoibarko Ikastolan; ondoren, Elgoibarko Institutuan, eta bertan, Euskara eta Literaturako katedraduna 1982tik, harik eta 2011n erretiroa hartu zuen arte.

Bakarka zein elkarlanean, 1986tik, DBHko eta Batxilergoko Euskara eta Literaturako hogeitik gora ikasliburu eta gramatikaren egilea da. 1986-1990 bitartean, EGAko aztertzaile-taldeko kide, eta, 1988-1990 urteetan, Azterketa Batzorde Ofizialekom zuzendaritza-kidea, Gipuzkoako arduradun akademiko gisa. 1991-92 ikasturtetik 2011ra arte, Lakuaren Hezkuntza Saileko EIMA Programan aritua.

Itxaro Borda Baionan jaio zen, 1959an. Historiako goi-mailako ikasketak egin zituen eta gaur egun postari ogibidetik erretiratua da. Idazlea, poeta, artikulu eta abestiren testu-egilea da Euskal Herriko hainbat musikarirentzat. Gazte-gazterik hasi zen izkiriatzen Herria astekarian eta ordutik ez da gelditu. Euskadi Literatura sarianirabazi zuen 2002an ‘%100 Basque’ lanari esker –frantsesez argitaratu zen 2004an eta gaztelaniaz 2012an−.

Mugarriak finkatu dituzten nobelak eta olerki bildumak plazaratu ditu Maiatz, Susa, Alberdania eta Elkar argitaletxeetan, bereziki Amaia Ezpeldoi detektibe lesbianarekikoak. Hondar mende erdiko euskal gizartearen bilakaeraz idazten du, ikuspuntu periferiko batetik, hots, Ipar Euskal Herritik, historizitatetik eta feminismotik. Euskaltzaindiak urgazle izendatu zuen 2021eko azaroaren 26an.

1918tik 2022ra, 98 euskaltzain oso

Gaur egun, 24 euskaltzain osoz, 10 euskaltzain emerituz, 143 euskaltzain urgazlez eta 65 ohorezko euskaltzainez osatua da Euskaltzaindia. 98 lagun euskaltzain oso dira 1918tik gaurdaino Akademiak izendatu dituenak.

Hona hemen gaur egungo euskaltzain osoen zerrenda (guztira, hogeita lau: 15 gizonezko eta 9 emakumezko): Sagrario Aleman, Adolfo Arejita, Aurelia Arkotxa, Andres Alberdi, Bernardo Atxaga, Itxaro Borda, Miren Azkarate, Miren Agur Meabe, Jean-Baptiste Coyos, Patxi Goenaga, Roberto González de Viñaspre, Jabier Kaltzakorta, Joseba Lakarra, Alfontso Mujika, Beñat Oihartzabal, Miren Lourdes Oñederra, Paskual Rekalde, Patxi Salaberri, Pello Salaburu, Castillo Suárez, Ana Toledo, Miriam Urkia, Andres Urrutia, eta Mikel Zalbide.

Eta hauexek dira egungo emerituen izenak (guztira, hamar): Jean-Louis Davant, Andres Iñigo, Xabier Kintana, Jose Luis Lizundia, Txomin Peillen, Andoni Sagarna, Ibon Sarasola, Patxi Uribarren, Xarles Videgain eta Patxi Zabaleta.