Lakuako Gobernuak egindako txosten baten arabera, 84.000 gaztek baino gehiagok emantzipatu nahi dute, baina seitik batek bakarrik, hau da, 13.600 inguruk, «modu errealistan plantea dezake merkatu librean etxebizitza bat erostea edo alokatzea».

Etxebizitzako Plangintzaren eta Prozesu Eragileen zuzendari Mario Yoldik eta azterlanaren erredaktore Carlos Parronek xehatu dute ‘Gazteei eta etxebizitzari buruzko txostena’ Gasteizko Legebiltzarreko batzordean astearte honetan, EH Bilduk eskatuta.

Yoldik azaldutakoaren arabera, emantzipazio tasa 2010eko %43,7tik 2021eko %32,9ra jaitsi da. Familiaren etxetik irteteko atzerapen hori 30 urtetik beherako adinetan gertatzen da bereziki, eta hortik aurrera «gauzak hobetu egiten dira», lan hobea eta errenta hobea baitituzte.

Horrela, emantzipatzeko batez besteko adina 29,7 urtekoa izan zen iaz, Europako 26 urteko batez bestekoaren oso gainetik.

18 eta 34 urte bitarteko gazteei etxebizitza bat lortzea eragozten dieten arrazoiak enplegua (lan merkatuan berandu sartzea, soldata baxuak eta ezegonkortasuna) eta etxebizitzek alokairuan nahiz erosketan duten prezio altua dira.

Soldataren %58, hipoteka ordaintzeko

Araba, Bizkai eta Gipuzkoako gazteek 1.273 euro garbiko batez besteko soldata dute, eta 30-34 urteko adin tartean 1.558 eurora igotzen da kopurua.

Hori dela eta, soldataren %58 erabili behar dute etxebizitzaren hipoteka ordaintzeko eta %54 alokairua ordaintzeko.

Gomendatutako inbertsio ahalegina soldataren %30ekoa da, hori baita Lakuak etxebizitza publikoen parkearen kasuan muga gisa ezartzen duen ehunekoa.

Emantzipatu nahi duten 84.248 gazteetatik 32.186k ez dute inolako diru-sarrerarik, eta beste 38.408k ez dute diru-sarrera nahikoa edo egonkorrik horretarako. Horrela, 13.654k bakarrik, hau da, seitik batek, plantea dezake «modu errealistan» emantzipatzea.

Gero eta etxebizitza partekatu gehiago

Gaur egun, Etxebiden 30.798 gazte daude etxebizitza babestu bat eskuratu nahi dutenak. Hirutik bik alokairuaren alde egiten dute, «ezin dutelako pentsatu nahi izanez gero» erostea.

Carronek zehaztu du Lanbiden izena emanda dauden gazteen %65 alokairu libreko etxebizitza batean emantzipatuta daudela, baina «gero eta ehuneko handiagoak» duela logela bat etxebizitza partekatu batean. Horregatik, Etxebiden izena eman dute errenta babestu bat eskuratzeko eta «prekarietate egoera» horretatik ateratzeko, «ahalegin ekonomiko handia» eskatzen baitu.

Azaldu duenez, etxebizitza partekatuak 40 urtetik gorakoen artean ere goranzko joera dira, immigrazioaren ehuneko oso altua duten guraso bakarreko familien artean.

Diru-laguntzak

Txostenaren aurkezpenarekin batera, Lakuako Gobernu Kontseiluak Gazteen Emantzipazioa Laguntzeko 2030 Euskal Estrategia onartu du. Estrategia horren helburua da gatzeak 28 urte bete baino lehen emantzipatzea.

Horretarako, 2024an, hilean 300 euroko laguntza planteatu dute, bi urtez, 28.000 eurotik beherako diru-sarrerak dituzten 25 eta 29 urte bitarteko gazteentzat. Onuradunek etxebizitza libre bat alokatzeko edo erosteko kontratua izan beharko dute, eta aldez aurretik erroldatuta daudela egiaztatu beharko dute.