Berriki, Nafarroako Aldizkari Ofizialak iragarri du Nafarroako Gobernuko Ingurumen Departamenduak erabaki duela Sacyr Taldeko enpresek Iruñerriko iparraldean sustatzen dituzten poligono eolikoen proiektuaren aurkako ingurumen-inpaktuaren ebazpena egitea. Erabaki horrekin, Departamenduak adierazten du ezin dela proiektu hau txertatu inguruko ingurumenean. Oraindik ez da ezagutzen Ekonomiaren eta Enpresen Garapeneko Departamendua erabakiarekin ados egongo den eta parkeak eraikitzeko eskaera baliogabetuko duen.

Sacyrren makroproiektuak Erro, Esteribar, Anue eta Olaibar haranak bereizten dituzten mendiei eragiten die, eta bertan 141,7 MWeko elektrizitatea ekoizteko ahalmena duten 29 aerosorgailu jartzeko asmoa du. Errota eolikoak gaur egun instalatzen ari diren handienetakoak izango lirateke, guztira 200 metrokoak (127,5 ardatzeraino eta 72,5 pala bakoitza). Gainera, poligonoak bere elektrizitatea hustuko luke, Ezkabarte, Txulapain, Berriobeiti eta Orkoien 24 kilometro baino gehiagoz zeharkatuko lituzkeen goi-tentsioko linea batekin (220 KV).

Azpiegitura horrek ingurumenean izango lituzkeen eraginak handiak izango lirateke, Sustrai Erakuntzak proiektuari jarritako alegazioan adierazi genuen bezala, eta Ingurumenaren ebazpenak laburbiltzen duen bezala: arriskuan dagoen hegazti-faunari kalte larriak eragingo lizkioke, talka egiteko arrisku handiak direla medio; ondo kontserbatutako eta kalitate handiko landaredi naturala suntsituko litzateke; behar bezala aztertu gabeko paisaia-eragin larriak izango lituzke (enpresak haize-sorgailuaren altuera ardatzeraino kontuan hartzen du soilik), linea elektrikoak hegaztien migrazioan eragingo luke...

Energia berriztagarriek ingurumenean eragiten dituzten inpaktuen eta haien mugen adibide garbia da. Lur azalera handiak behar dituzte ezartzeko, eta horrek biodibertsitatearen aurka egiten du; izan ere, bederatzi planeta-mugetako bat da, eta arriskuan jartzen du planetaren bizigarritasuna. Gainera, berriztagarriek ere kontraparte fosila baino 8-25 aldiz handiagoa den mineral-erauzketa behar dute; beraz, baliabide horien muga gainditzen ere laguntzen dute. Eta, azkenik, ez gaituzte erregai fosiletatik erabat askatzen, eguzkiaren edo haizearen energia hartzen duten azpiegiturak fabrikatzeko beharrezkoak baitira. Beraz, oso baldintza zorrotzak ezarri behar dira azpiegitura horietatik zenbat jarri eta non jarri erabakitzeko.

Hala ere, Nafarroan enpresa handien esku uzten da baldintza horien «plangintza». Gobernu ezberdinek (Nafarroakoak zein estatukoak) ia ez dute ezer ere egiten. Mugatzen dira zer azpiegitura mota instalatu beharko liratekeen gomendatzera, horretarako laguntzak ematera barne. Eta, horrela, industria handiak dira lasterka abiatzen direnak ahalik eta makroproiektu kopuru handiena instalatzeko. Administrazioak, gehienez ere, proiektu horietako batzuk ukatuko ditu ingurumen-irizpideen arabera, kasu honetan gertatzen ari den bezala.

Guztiz kaltegarria da energia berriztagarrien garapena mozkinak eta akziodunentzako dibidenduak bilatzen dituztenen eskutik etortzea. Onartezina da beren ekoizpen-sistema kontsumistarekin klima eta baliabide krisia elikatzen dutenak izatea herritarren energia beharrak ase behar dituztenak. Makroproiektu berriztagarrien atzean mugimendu espekulatiboen iragana duten multinazionalak daude, ingurumena suntsitzen dutenak meatzaritza-proiektuekin eta azpiegitura handiekin, eta enpresa hau (beste batzuekin batera) nahasita geratu den ustelkeria kasuekin.

Beraz, poztu egin behar dugu Ingurumen Departamenduak proiektu honen inpaktuak handiak direla erabaki duelako, ez gauzatzeko gomendioa emateko adina. Baina ezin dugu ahaztu duela gutxi hartutako erabaki kezkagarri batzuen balizko eragina etorkizunerako. Zer gertatuko zen proiektu hori aztertu izan balitz Ukrainako gerraren ondorioei erantzuteko Nafarroako Parlamentuak onartutako dekretu berriaren jarraibideen arabera? Jakina denez, legedi berezi berri horren arabera, halako proiektuak aztertzeko denborak erdira murriztuko dira, bai parte-hartze publikoari dagokionez, bai administrazioak egin behar duen azterketari dagokionez. Proiektu hau dekretu honen bidez aztertu izan balitz, ziur gaude Ingurumen Departamenduak egindako txostena pobreagoa izango zela, eta, beraz, arrisku handiagoa egongo zela ingurumen-inpaktu larriak zituen makropoligono bat onartu ahal izateko.

Une oso kezkagarrian gaude ingurumena eta bertan bizi diren gizakiak, animaliak eta landareak babesteko. Defentsa-gabezia handia da, eta hori areagotu egin daiteke salbuespenezko legediak eta gatazka armatuen manipulazio interesatuak aplikatzean, natura-baliabideak desagerrarazteko politika justifikatzen baitute. Aldi berean, eredu energetikoa aldatzeko beharrari errotik aurre egiteko borondate politiko eza begien bistakoa da. Kontua ez da soilik matrize energetikoa aldatzea, baizik eta ekoizpenaren, kontsumoaren, lurraldearen okupazioaren eta jabetzaren ereduak ere eraldatzea.

Hausnarketok amaitzeko, ezin aipatu gabe utzi eguzkiaren eta haizearen energia baliatzen duten poligonoen aurka Nafarroako ibarretan antolatutako lagun eta plataformak, energia-eredu justuagoa eta gizarte-premietara egokitua defendatzen dutenak. Horiei guztiei esker, bizkarra eman zaie pertsonen borondateak eta herrien etorkizuna erosi nahi dituzten multinazionalei; sozializazio eta kontzientziazio dinamikak sortu dira beste eredu energetiko eta sozial baten premiari buruz; eta tokiko proiektu energetikoen hazia izan dira, burujabeagoak eta bizi garen inguruneetan integratuagoak. Horiei guztiei esker, itxaropenaren, modu antolatuan lor dezakegunaren, adibide osoa jasotzen ari gara.