Hainbat aldiz esan dugunez, izugarrizko atzerapausoa izango da guretzat, Europa 2020 egitasmoari begira jarri beharrean, pasa den mendearen antzeko egoerara hurbilduko baikaitu.

Hilabete hauetan zehar hainbat hitzaldi egin ditugu Euskal Eskola Publikoa Gaur Bihar osatzen dugun Ehige, Bihe eta Sarean elkarteok. Hiru izan dira hitzaldi hauen helburu nagusiak: Legeak dakartzan aldaketei buruz informatzea, hezkuntza-komunitatea horren kontra mobilizatzea eta “Euskal Eskola Publikoa Haratago” dokumentua aurkeztea Lomceren alternatiba moduan.

Baina Lomce legea onartua izan da hezkuntza-komunitatea, gizartea eta politikagintzaren gehiengoa ere kontra agertu arren. Indarrean dago jada, neurri batzuk martxan dira eta beste batzuk irailetik aurrera aplikatuko dira. Eta iritsi da hitzaldi guztietan Euskal Eskola Publikoko familiek egiten diguten galderari erantzuteko momentua: eta orain, zer egin dezakegu Lomceri aurre egiteko?

Hasieratik izan dugu argi hezkuntza-komunitate osoaren batasuna ezinbestekoa dela legea gelditzen saiatzeko, bere onarpena hasieran eta aplikazioa ondoren. Hala, “Lomceri ez, Gure Hezkuntzari bai” manifestua aurkeztu genuen 2013ko otsailean euskal hezkuntza-sistemaren eragileen gehiengo zabal batek. Manifestu honetan Lomce legearen aplikazioak gure sistemari ekarriko lizkiokeen ondorio larriak salatu genituen alde batetik, era berean euskal hezkuntza-sistema propioa aldarrikatuz.

 Alabaina, Lomceren kontrako batasun hau ahultzen joan da, apurtzera iristeraino, eta momentu honetan ekimen desberdinak daude martxan lege honi aurre egiteko. Desadostasunak ez daude Legearen aurkakotasunean (Lomceri ez); horretan gutxi gorabehera ados gaude hezkuntza-eragile guztiak. Desadostasuna alternatiba moduan planteatzen dugun horretan nola aurre egin adosterakoan dago (Gure Hezkuntzari bai). Hori da gakoa: Zer nolako hezkuntza-sistema propioa nahi dugu eta nola lortu? Esan dugu Ehige, Bihe eta Sarean elkarteontzat “Euskal Eskola Publikoa Haratago” dokumentuan jasotzen dela alternatiba hori. Dokumentu hori estrategikoa da eta argi jasotzen du guretzat oinarrizkoa den premisa: eskola publikoa euskal hezkuntza-sistemaren ardatz egituratzailea izan behar dela. Hala ere, eztabaida hori epe erdi-luzera planteatzen da, denbora eta aldeko baldintzak behar baititu. Baina aurrez aurre duguna Lomceren aplikazioa da eta horretarako ez dugu astirik. Horregatik, Ehige Konfederazioak Lomceren kontrako borrokari lehentasuna ematea erabaki zuen, beronen kontrako gizarte-eragozpena indartuz, eta momentuz aparkatu, ahaztu, gabe, hezkuntza-sistema propioari buruzko eztabaida.

Lomceren kontrako eragozpen prozesuarekin batera, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailaren Heziberri 2020 proiektuan parte hartzen ari gara. Hemen ere, aurreneko fasea amaitzean argi utzi dugu ez diogula oniritzirik emango Euskal Eskola Publikoa euskal hezkuntza-sistemaren oinarrizko eta lehentasunezko ardatz egituratzailea izan behar dela jasotzen ez duen dokumentu, proposamen edo inolako ekimeni.

Bestalde, ez dugu ahaztu behar Lomcek aurre egin beharko diegun hainbat neurri inposatzen dituela (curriculum zentralista, azterketa-errebalidak, Eskola Kontseiluen eskumenen hustea, Oinarrizko Lanbide Heziketa, ibilbide goiztiarrak...) eta horiek ez betetzeak askotan kalte larriak eragingo dizkietela eskola-komunitateetako kideei. Adibidez, irakasle eta zuzendariei (diziplinazko espedienteak), familia eta ikasleei (titulu ofizialak lortzeko aukerarik eza), eta abar. Horregatik, ezinbestekoa da pausoz pauso joatea, neurriz neurri, hezkuntza komunitate osoaren konplizitate eta konpromisoa bilatuz inposiziorik gabe, eta, noski, hezkuntza komunitatearen gehiengoak demokratikoki hartzen dituen erabakiekiko errespetua eta babesa eskatuz Eusko Jaurlaritzari.

Eta horretan gabiltza. Lomceri eragozpena adierazteko aurreneko ekimena jarri dugu martxan Ehige, Bihe eta Sarean elkarteok, “Euskal Eskola Publiko demokratikoaren alde” izenekoa. Beronen bidez aurre egin nahi diogu Euskal Eskola Publikoaren ezaugarria den erabakiak hartzeko eredu demokratikoari: Eskola Kontseilua kontsulta-organo bihurtzea erabakiak hartzeko eskumenak kenduz. Hala, bere eskumenetik kanpo geratuko lirateke hainbat erabaki garrantzitsu: Ikastetxearen Hezkuntza Proiektua, Urteko Plana, ikasleen onarpena, eta egutegia eta ordutegia onartzea, besteak beste. Horregatik, maiatzean eta ekainean gai hau ikastetxeetako eskola kontseiluetan eztabaidatzea proposatu dugu, berau ikastetxeko parte-hartze demokratiko eta erabakiak hartzeko organoa izaten jarraituko duela erabakitzea proposatuz, antolaketa, funtzionamendu eta gobernaketari dagokionez.

Ikasturtea amaitu aurretik, euskal gizarteari erakutsi nahi diogu Euskal Eskola Publikoak osatzen duen hezkuntza-komunitatearen konpromisoa, bere eskola kontseiluen bidez. Uste dugu hauxe izango dela Lomceren aplikazioari bermearekin aurre egiten lagunduko digun aurreneko bermedun ekimena.