1969ko ekainaren 8an Azpeitiko Andoni Albizuri eta Rafael Rezabalek Ekain kobazuloa eta Madelein aroko labar-margo ikusgarriak aurkitu zituzten. Kobazuloan, gutxi gorabehera, 70 animalia-irudi daude, 64 margotuak eta 6 grabatuak. 

2008ko uztailarean Unescok ospatutako konferentzian, Ekain kobazuloko margoak Gizateriaren Munduko Ondare izendatu zituzten, Erlaitz Kantabriarreko labar-artearen beste 14 santutegirekin batera, tartean Altxerri eta Santimamiñe.

Gauzak horrela, jatorrizko elementuaren osotasuna arriskuan jarri gabe ondare garrantzitsu honetaz gozatu ahal izateko, kobazuloaren erreplika sortzea sustatu zen.

Erreplika hori, Ekainberri, Sastarraingo bailaran dago, jatorrizko haitzulotik 600 metrora eta Zestoako erdigunetik metro gutxira. 2018an hamargarren urtemuga ospatu zuen Ekainberrik milaka bisita jaso ditu, tartean 500 ikastetxetatik joandakoak. Zerbitzu eta eskaintza ugari ditu egun Ekainberrik. 

Ekaingo kobazuloaren aurkikuntzaren 50. urtemugaren karietara, ekitaldi kultural ugari prestatu dituzte urte osoan zehar: erakusketak, historiaurreko kanpalekuak, Ekainfest jaialdiaren 10. edizioa...

Ospakizun egun nagusia ekainaren 7a izango da. Arratsaldeko 19.00etatik aurrera, Donostiako Victoria Eugenia antzokian diziplina desberdinak bilduko dituen ekitaldia egingo da: dokumentala, musika, dantza, hitzaldi pilulak eta omenaldia. 

Urteurreneko ekitaldi nagusien baitan, lau hizkuntzatara itzuli eta salgai egongo den liburu baten aurkezpena eta publikazioa ere aurreikusi dute.