Haurrek behaketaren eta esperimentazioaren bidez ikasten dute, baita helduek –batez ere gurasoek eta irakasleek– kontatzen dietenaz ere. Baina haien fedea ez da itsua eta, 6 urtetik aurrera, informazioa zalantzan jartzen eta kontrastatzen saiatzen dira. Hala iradokitzen du Torontoko Unibertsitateko (Kanada) eta Harvardeko Unibertsitateko (Ameriketako Estatu Batuak) ikertzaileek ‘Child Development’ Aldizkarian argitaratutako ikerketa batek.

Aurreko ikerketetan ikusi zuten haurrak ez direla helduen azalpenekin konformatzen, eta zenbat eta helduagoak izan, orduan eta interes handiagoa dutela esaten zaiena baieztatzeko. Baina orain arte ez da inoiz aztertu zergatik jokatzen duten horrela.

Ikerketa berriak «erakusten du, haurrak hazi ahala, helduek esaten dietenarekin gero eta eszeptikoagoak bihurtzen direla», dio Samantha Cottrell Torontoko Unibertsitateko kideak, «eta horrek azaltzen du haur nagusiek joera handiagoa dutela baieztapenak egiaztatzen saiatzeko eta objektuen esplorazioan asmo handiagoa izateko».

Ikertzaileak bi ikerketa eginez iritsi ziren ondorio honetara. Lehenengoa 2019ko irailetik 2020ko martxora bitartean egin zen, eta Torontoko lau eta sei urte bitarteko 109 haur errekrutatu ziren (%49 arraza zurikoak, %21 arraza mistokoak eta %19 Asiako hego-ekialdekoak).

Harri bat, material harrotuaren zati bat eta harea erakutsi ondoren, hurrengoa galdetzen zitzaien: «Uste duzu harri hau gogorra edo biguna dela?». Denek erantzun zuten gogorra zela.

Gero, haur batzuei beren iritziak ezeztatzen zituen zerbait esan zitzaien («egia esan, harri hau biguna da, ez da gogorra») eta beste batzuei intuizioa berresten zuen zerbait esaten zitzaien («egia da, harri hau gogorra da»).

Jarraian, berriro galdetu zitzaien haurrei: «Uste duzu harri hau gogorra edo biguna dela?». Ia haur guztiek esan zuten gogorra zela.

Aztertzailea gelatik irten zen telefono dei bat egiteko aitzakiarekin, umeek harria beren kabuz azter zezaten utzi zuen eta euren portaera bideoz grabatu zuen. Konturatu ziren ume gehienek, beren adina edozein zela ere, baieztapen horiek frogatzen zituztela.

Ikertzaileek iradokitzen dute portaera hori haurrek mundua esploratzeko eta baieztapen konplexuak frogatzeko duten gaitasun handiagoaren ondorio dela, baina baita, adinean aurrera egin ahala, motibazioa aldatzen dela ere: txikienek esploratzen dute esan zaiena sinesten dutelako eta esperimentatu nahi dutelako, eta helduek esploratzen dute esan zaienarekin eszeptikoak direlako.

Pandemian, Zoom bidez

Bigarren azterlan batean, 2020ko iraila eta abendua bitartean egindakoan, lehen azterketako eremu bereko 4 eta 7 urte bitarteko 154 haurrek hartu zuten parte; horietatik erdiak, gutxi gorabehera, zuriak ziren, %20 inguru etnia mistokoak eta %17 Asiako hego-ekialdekoak.

Azterketa covid-19aren murrizketen ondorioz Zoom bidez egin zen eta bertan heldu batek zortzi bineta erakusten zizkion haur bakoitzari. Bineta bakoitzean, umeei adierazpen deigarri bat egiten zitzaien (adibidez, «harria biguna da» edo «esponja harria baino gogorragoa da») eta galdetzen zitzaien ea beste haur batek zer egin behar zuen baieztapen horri erantzuteko eta zergatik egin behar zuen.

Emaitzen arabera, haur nagusiek (sei eta zazpi urtekoek) txikienek baino joera handiagoa zuten entzun zuten baieztapenera egokitutako esplorazio estrategia bat iradokitzeko (hau da, lehen adibidean harria ukitzea, baina bigarrenean harria eta esponja ukitzea).

Halaber, erakusten dute, hazten diren heinean, haurrek gero eta gehiago justifikatzen dutela esplorazioa helduen baieztapenak egiaztatzeko bitarteko gisa, eta helduei buruz dituzten zalantzez kontzienteago bihurtzen direla, eta, ondorioz, haien miaketa intentzionalagoa, espezifikoagoa eta eraginkorragoa bihurtzen dela.