San Adriango tunela izenez ere ezaguna den Lizarrate pasabide naturala mila metrora dago, eta Gipuzkoan altitude handienean dagoen aztarnategi arkeologikoa da. Aranzadi Zientzia Elkarteko arkeologia talde bat iraganeko piezak lurpetik ateratzen aritzen da udan, eta Neandertalgo gizakia bizi izan zela baieztatu du.

Uztaileko hamabost egunetan, hamar bat boluntariok eta arkeologok osatutako taldea bi zundaketa oso sakon induskatzen aritu da, bakoitza ia 3 metroko altuerakoa, gure historiaurreko aztarnak aurkitzeko asmoz. Lehen zundaketan 14.000 urte dituzten piezak aurkitu dira (Madeleine aldia), eta, Aranzadik azaldu duenez, horrek esan nahi du Lizarraten homo sapiensa bizi izan zela.

Bigarren zundaketan, arkeologoak maila oso zaharretara iritsi dira, eta gureaz oso bestelako espezie baten piezak aurkitu dituzte, neandertalarenak, hain zuzen ere.

Aranzadi Zientzia Elkarteko Historiaurreko Departamentuko zuzendari Jexux Tapiaren hitzetan, aurkitutako materialek erakusten dute neandertalek koba hau maiz erabiltzen zutela azken glaziazioaren faserik epelenean.

«Kanpaina honetako aurkikuntzei esker, esan dezakegu neandertalen taldeak duela 41.000 urte inguru ez zirela noizean behin bakarrik igarotzen haitzulotik, maiz baizik», nabarmendu du Aranzadi elkarteak.

Aurkitutako aztarnen artean, tresna ebakitzaileak zizelkatzeko erabilitako arroka mota desberdinak identifikatu dira, eta silexaren kasuan, Urbasa, Trebiño eta Flyschetik ekarritako barietateak erabili ziren. «Horrek esan nahi du neandertalek Lizarrate hartu zutela lurralde zabalean egiten zituzten joan-etorri nomadetarako pasabide estrategiko gisa, lantzeko harrien kontsumoa ahalik gehiena dosifikatuz eta mendiko pasabide egokienak aprobetxatuz», azaldu dute.

Harrizko aztarnez gain, animalia hezurren zatiak ere berreskuratu dituzte, besteak beste, neandertalek hildako eta kontsumitutako piezak, baina baita haitzuloan bizi izan ziren beste haragijale batzuen arrastoak ere. Horiek bereizteko lana azpimarratu du Aranzadik: «Hezur bakoitzean ikusitako hausturak eta markak hartu behar dira kontuan»

Okupazio horiek izan ziren geruzetan hondakin gero eta gehiago agertzen dira, eta ikertzaileek espero dute hurrengo kanpainetarako ebidentzia multzo zabalagoa berreskuratzea Lizarraten neandertalek egin zituzten jarduerak interpretatzeko.