Lumagorri 1993ean sortu zuten hamar bat baserritarrek, garai hartan desagertzen ari zen baserriko oilaskoa berreskuratu eta lehen sektoreari bultzada eman asmoz. Proiektuaren lehen urte haietan hasi zen baita ere oilaskoak hazten Joseba Altunaren ama, Arantxa Usandizaga, eta erretirorako garaia iristean, 2021ean, bere semeak heldu zion etxeko ustiategiari; aurtengo udaberritik, baita taldeko zuzendaritzari ere.

Altuna Usandizaga familia Txindoki mendiaren azpian dagoen Mendiko baserrian bizi da, Amezketan. Bertan daude azken hamarkadatan erabilitako bi oilategiak eta aurten eraiki duten 250 metro koadroko oilategi haundi eta modernoa, 5.000 txita jaioberri hartzen dituena. Kanpoan hotz egiten du eta, berogailuei esker, barruan 30 gradutan goxo-goxo daude animali txikiak, txirbil garbiaren gainean batera eta bestera.

Jakina den bezala, Lumagorriko ekoizleek era tradizionalean hazten dituzte oilaskoak, hau da, baserri ondoko belardietan aske eta belar fresko, arto eta zerealetan oinarritutako elikadura naturalarekin, proteina eta grasa arteko oreka egokiena lortzeko. Giharrak ongi garatzeko, etxalde ondoko belardietara ateratzen dira egunero, metro koadro bakoitzeko 12 bururen gehienezko dentsitatearekin. Gainera, hazkuntza moteleko arrazakoak dira eta prozesu osoak 90 egun irauten du, bi kilo pasatxora iritsi arte. Horrela lortzen da Eusko Label zigiluak ziurtatzen duen haragi samur eta zaporetsua.

Josebaren txitak oraindik ez daude kanpora ateratzeko moduan, oraindik hiru edo lau aste falta zaizkie pausu hori emateko. Gainera, hegaztien gripea dela eta, itxitura bereziak prestatu beharko ditu, inguruetan dabiltzan hegazti basatiekin kontakturik izan ez dezaten.

Modu horretan 90 egun igaro ondoren, Lumagorriko oilaskoak prest egongo dira merkaturatzeko, osorik edo zatika: bularkiak, izterrak edo hegalak. «Osorik hartu ezkero, hankak eta buruarekin erosteko aukera ere badago, eta era horretan erosleak oilasko osoaren osasuna ziurtatu ahal izango du», azaldu du Joseba Altunak.

Horretaz gain, hezurrik gabeko izterrekin egindako hanburgesak ere saltzen dituzte eta, Eguberri aurretik, pularda ere bai. Kapoiaren antzekoa da, baina emea, eta oilasko arrunta baino gehiago gizentzen da (bost hilabete inguru), bere haragiak koipe, testura eta zapore punturik bikainena lortzeko.

Azken urtean bosgarren gama bezala ezagutzen diren plater prestatuak merkaturatzen ere hasi dira: tenperatura baxuan aurrez erretako baserriko oilaskoa, osorik edo zatika (hegalak edo izterrak), mahaiean zerbitzatu aurretik labean azken berotu bat besterik falta ez dutenak. «Ilusio handia egiten zigun produktu hauek eskaini ahal izatea eta, egia esan, emaitzekin oso gustura gaude, merkatuak oso harrera ona egin dielako». Azkenik, guztiz prestatutako platerak ere merkaturatzen dituzte (oilasko izterra piperradarekin, oilasko izterra betea eta arroza baserriko oilasko eta perretxikoekin) eta aurrerantzean mota horretako produktu gehiago eskaintzen joango direla iragarri du Altunak.

MERKATUAK ETA ERRELEBOA

Merkatuei dagokionez, lehendakari berriak gaur egungo bezeroei eusten jarraitu nahi duela nabarmendu du. Izan ere, Lumagorriren merkatua «zirkuitu motzekoa» da; Euskal Herrian zein inguruko probintzietan saltzen dute beren ekoizpen ia guztia, batezere ohiko harategietan, eta heren bat azalera handiko supermerkatuetan.

Urrutirago joan ezkero, zati txiki bat Madrilen eta Bartzelonan saltzen dute, baina ez dute gehiago urrundu nahi, kanpoko merkatuen interesa areagotzen ari bada ere. «Elikadura azoketan konturatu gara kalitatezko oilaskoen eskaria handitzen ari dela, eta beste kontinenteren batera eramateko proposamenak jasotzera ere iritsi gara, baina ez da hori gure asmoa. Txikiak izaten jarraitu nahi dugu, hori baita gure oilaskoen kalitatea bermatzeko bide bakarra», nabarmendu du.

Ekoizle kopuruari dagokionez ere, Lumagorriko lehendakariaren asmoa ez da gehiago handitzea, orain daudenak mantentzea baizik. Izan ere, bere ustiategian gertatu den bezala, bigarren belaunaldiaren txanda iritsi da eta zenbait kasutan jarraipena ez dago bermatuta. Horregatik, Joseba Altunak animatu egin nahi ditu erretiroa hartzera doazen ekoizleen baserrietan seme-alabek oilasko hazkuntzarekin jarrai dezaten, baita orain arte oilaskorik hazi ez duten baserrietan urratsa eman dezaten.

Bere iritziz, lanbide hau ez da beste batzuk bezain lotua, eta nahi izanez gero beste jarduera baten osagarri izan daiteke. Gaur egun, gainera, teknologiak asko laguntzen du. Josebak, adibidez, bere sakeleko telefonotik gobernatu ditzake oilategiko tenperatura eta gainontzeko parametroak, etxean egon beharrik gabe.

«Azken finean, nik etxean egin dudana beste etxaldeetan ere egitea nahiko nuke, eta horretarako beharrezko laguntza guztiak eskaintzeko prest gaude. Hau da, 30 urte aritu gara oilaskoak hazten eta beste 30 urtetan jarraitzea nahiko nuke, bigarren belaunaldiari bidea irekiz. Horixe baita sektorea osasuntsu mantentzeko eta jasangarria izateko bide bakarra», amaitu du.

LumaGorri oilasko brotxeta soja saltsarekin

Brotxetak -makiltxoetan erretako haragi-puskak- uda sasoiarekin lotzen ditugu askotan, leku irikietako parrilletan egin ohi ditugulako.

Hala ere, urte osoan prestatu daitekeen errezeta da. Ikatz eta egur kontuak udarako utzita, neguan etxeko sukaldean egin dezakegun errezeta da hau, zartagia edo grilla erabiliz. Bularkia betiko moduan jaten aspertuta bagaude, alternatiba interesgarria izan daiteke, batez ere haurrekin sukaldatzen badugu. Brotxetak jatea asko gustatzen zaien bezala, prestaketa lanetan ere gustora hartuko dute parte.

Oilaskoa xamurra eta zaporetsua geratu dadin, soja saltsarekin prestatzeko proposamena aurkeztuko dugu oraingo honetan.

Prestaketa:

• Saltsa prestatu. Moztu baratxuri aleak, jengibrea eta tipulina xafla meheetan.

• Jarri osagai guztiak lapiko batean, arto-irina izan ezik.

• Disolbatu arto irina zazpi koilarakada uretan. Gehitu lapikora beste osagaiekin, eta prestatu sendotasuna hartu arte. Erreserbatu.

• Moztu oilaskoa zati ertainetan. Jarri saltsa bol batean eta gehitu oilasko dadoak. Gau osoan zehar marinatu.

• Moztu piperra eta tipula oilaskoaren antzeko tamainako zatietan.

• Sartu osagaiak brotxetan: oilaskoa + tipula + piperrak.

• Brotxetak grillean edo parrillan prestatu, marinatutako oilaskoaren soberako saltsarekin.