Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak (UEMA) euskarazko edukiak eta kontsumoa ikus-entzunezko hedabideetan eta baliabide digitaletan sustatzeko politika publikoak egitearen alde egin du ostiral honetan Nafarroako Parlamentuan.

Mankomunitateak 10 eta 18 urte bitarteko gazteen artean 11.000 inkesta baino gehiago egin ditu. Ikerketa baten arabera, hedabide horien kontsumo handia dago, baina euskara beste hizkuntza batzuen «oso azpitik» geratzen da, eremu hori «estrategikoa» baita.

Gari Goikoetxearen arabera, gehienek euskara dute ama-hizkuntza, eta hizkuntza horretan errazago egiten dira, baina datu horiek ez dute korrelaziorik gailuen, bitartekoen, sareen eta plataformen erabilerarekin.

Hala, Lehen Hezkuntzan ikasleen %56k baino gehiagok telefono mugikor propioa dute, baina gutxiago erabiltzen dute etxean euskara ikasi dutenek; telebistan, berriz, Netflix da gehien ikusten den plataforma, eta, ondoren, Amazon eta Disney daude. Saioen arabera, lehenak gaztelaniazko serieak dira, %70, eta, ondoren, ingelesezko beste batzuk eta hirugarren tokian euskara.

Sare sozialetan, %84k ia egunero erabiltzen dituzte, eta Youtube eta TikTok dira nagusi; Facebooken, berriz, «ia ez da existitzen belaunaldi hauentzat», esan du, eta gaineratu du eduki gehienak gaztelaniaz direla, Instagramen izan ezik, «ingurune hurbilago baterako sarea» baita.

Azkenik, musikaren kontsumoan, Youtube da erabiliena eta, ondoren, Spotify, gaztelaniazko kontsumo nabarmen handiagoarekin.

Datu horiekin, Iraitz Lazkanok ondorioztatu du «larria» dela ETB 3 Nafarroa osoan ez ikustea. Hori dela eta, Parlamentuari eskatu dio «zerbait egiteko», eta, aldi berean, esan du «Espainiako telebista publikoak ere baduela ardura bat» gazteentzako euskarazko telesailen aldeko apustua egiterakoan eta txikienei orain ez dagoen hizkuntza horretako programazioa eskaintzean.

Gainera, plataformetan euskararen presentzia arautzea eskatu du, eta erreferente euskaldunei ikusgarritasun handiagoa ematearen alde agertu da. Aldi berean, lurraldeak ikus-entzunezkoetarako zein eredu nahi duen galdetu du. Hain zuzen, ikus-entzunezkoen eskaintza sustatzeko proiektu pilotu berria kaleratu berri du UEMAk.

Alderdien ikuspuntuak

Geroa Bairen ustez, Uxue Barkosek esan duenez, «egoera ez da batere ona» euskararentzat hedabide eta sare sozial horietan, «gehiago eta hobeto egin daitekeenean, baita politika publikoetatik ere», eta politika horietan «aurrera egiten jarraitu» behar da, TVEk eta ETBk «beren erantzukizunari» ekitea defendatu du, gazteentzako doako sarbidea duten euskarazko edukien ekoizpena sustatzea eta Nafarroa osoan euskal telebista publikoa erakartzea, «arazo teknikoak gaindi baitaitezke».

Gazteen %25 euskaldunak dira eta eskaintza «koherentea» izan behar da, adierazi du Barkosek, eta, beraz, norabide horretan doazen laguntza eta politika publikoak egon behar direla uste du.

EH Bilduko Bakartxo Ruizen ustez, ikus-entzunezkoak «hizkuntza-normalizaziorako eremu estrategikoa» dira, baina gaur egun euskararen errealitatea «penagarria» da, ez baitago gaztelaniaz bezalako eskaintzarik. Hori dela eta, esan du administrazioek esku hartu behar dutela eta euskarazko produkziorako laguntza fiskalak barne hartzen dituzten politika publikoak egon behar direla.

Navarra Sumaren ustez, Iñaki Iriartek esan duenez, desoreka nabarmena dago hedabide berrietan euskararen eta gaztelaniaren erabileran, eta arrazoi posibletzat jo du euskarazko eskaintza txikiagoa izatea, gaztelania askoz ere handiagoa izatea eta, horren ondorioz, hizkuntza errentagarriagoa izatea.

PSNko Inmaculada Juriok aitortu du euskara gutxiago kontsumitzen dela hedabide digitaletan, eta euskara gutxi erabiltzen dela plataformetan, baina zalantzan jarri du euskarazko edukiak gehitzeak kontsumoa handitzea ekarriko ote duen. Hori dela eta, galdetu du ea ez ote litzatekeen hobe izango aztertzea zein espazio zehatzetara zuzendu behar diren laguntza publikoak.