Kordofango eskualdea erabakigarri, Sudango etorkizunerako
2023. urteko abendutik, Armadaren eta paramilitarren arteko borrokak Sudan osoan suntsipena eragiten du. Kordofan herrialdean geldituta dago gatazka armatua, eta herritarrak, milioika desplazatu eta hildakoren artean, botere-borrokak eta interes geopolitikoak direla-eta itxaropena galtzen ari dira.
Herritarren aurkako gerra bat». Horrela definitu du Mugarik Gabeko Medikuak gobernuz kanpoko erakundeak (MSF) 2023ko abendutik Armadak eta Indar Azkarretako paramilitarrek (RSF) eta haien aliatuek pizturik duten gatazka, Sudango herriaren bizitza hondatzen ari dena. Hogei hilabete baino gehiagoko borroken eta lurralde-aldaketen ondoren, gatazka orain Kordofan eskualdean dago geldituta, herrialdea kontrolatzeko giltzarri den gunean.
Eskualde zabala hiru estatu desberdinetan banatuta dago, eta bere kokapenak bi taldeentzat funtsezko egiten du: Darfur, RSFren mendebaldeko gotorlekua, bereizi egiten du armadak paramilitarrak kanporatzea lortu duen ekialdeko eremuetatik, bereziki Khartum ingurutik.
Horregatik, Armadak, Kordofan kontrolatuz, Darfur mendebaldeko eskualdea erasotzeko abiapuntua izango luke, RSFren erdigune estrategikoa. Paramilitarrek, berriz, Kordofan mantenduz -non erreklutamendu-sare sendoak dituzten- Darfurreko feudoen defentsa aurreratua eraiki eta Sudango zatiketa sendotzen dute.
Borrokarik gogorrenak Kordofan Iparraldean ari dira gertatzen, non armadak Khartum hartu ondoren El Obeid hiriburua kontrolatzen duen, baina aurrera egitea oso zaila egiten zaio, paramilitarrak eta tokiko aliatuak inguruan baititu. Euri-sasoia iritsi aurretik, hainbat herri eskuz aldatu ziren borroka odoltsuetan.
Aldi berean, Indar Azkarrek Kordofan Mendebaldeko zati handi bat menderatzen dute -Al Fula hiriburua barne-, baina Babanusa eta Heglig, petrolio-hobi garrantzitsuarekin, Armadaren esku daude. Gainera, paramilitarrak eta Sudan-Iparreko Askapen Mugimendu Popularra Kordofan Hegoaldeko zenbait eremu kontrolatzen ari dira eta armadaren hiririk nagusienak setiatuta dituzte. Aurreko aldietan bezala, lurraldean aurrera egiteko saiakerak zibilen sarraski bidegabeekin batera joan dira. Uztailaren erdialdean, hiru egunez, paramilitarrek gutxienez 300 pertsona hil zituzten Bara hiriaren inguruko komunitateetan egindako erasoetan, NBEren arabera. Gerra hasi zenetik izan den sarraskirik odoltsuenetako bat izan zen. Gainera, komunikazio etenaldi batean gertatu zen.
Estrategia militar posibleetatik harago, biztanleriak mundu garaikideko krisi humanitario eta migraziorik larriena pairatzen du. Nazio Batuen azken estimazioen arabera, 150.000 sudandar baino gehiago hil dira eta 13 milioi izan dira beren etxeak uztera behartuak. Horrez gain, herrialdeko 30 milioi pertsonak laguntza humanitarioa behar dute une honetan, eta 8 milioi baino gehiago gosez hiltzear daude.
SAF eta RSFren botere-borrokak herritarrak bigarren mailako aktore bihurtu ditu, besteek sortutako hondamendiak pairatzera kondenatuak. Nazio Batuek masalit etniak jasandako sarraskiak genozidio gisa sailkatzea baztertu arren, AEBek iazko urtarrilean ondorioztatu zuten «etnia jakin batzuen aurkako eraso sistematikoak» zirela, eta, hortaz, hala kalifika zitezkeela.
Sudango gerra ez da soilik herrialde osoan zehar hedatzen, mugez haratago ere iristen da. Emirerri Arabiar Batuak RSFri armak ematearren akusatuak izan dira, eta Egiptok armada babesten du segurtasunagatik eta Niloaren kontrolagatik. Horrez gain, indarkeriak milioika errefuxiatu sortzen ditu Txaden eta inguruko herrialdeetan, eskualdea ezegonkortuz. Gatazkaren izaera islamikoak, gainera, Turkia bezalako aktoreei beren eragina zabaltzeko aukera eman die. Bestalde, NBEk eta Nazioarteko Zigor Auzitegiak (CPI) gerrako krimenak salatzen dituzte, eta AEBen, Saudi Arabiaren eta Afrikako Batasunaren bitartekaritzek arrakasta gutxi izan dute.
Kordofango gatazkaren geldialdiaren ondorioak botere-balantza alde batean edo bestean erortzea ekarri dezake. Baina, balantza horretatik eta botere-egituretatik kanpo, Sudango herriak besteen anbizioak pairatzen jarraitzen du.