NAIZ

Horrela mugitzen dira euliak, usain-paketeak baliatuz

Euliak zeren baitan mugitzen diren detektatzeko ikerketa bat egin du Yaleko ikerlari talde batek, eta haizearen mugimendurik gabe ere, usainen mugimenduarekin nabegatu dezaketela ondorioztatu dute.

Euliek nabigatzeko usainen mugimendua erabiltzen dutela baieztatu du ikerketa batek
Euliek nabigatzeko usainen mugimendua erabiltzen dutela baieztatu du ikerketa batek (Getty images)

Yaleko ikertzaileek eulien antenak genetikoki aldatu zituzten argia detektatzeko, eta gero euliek fikziozko usainen argi-paketeen aldaketei nola erantzuten zieten ikusi zuten. Ikerketak euliek usain-paketeen mugimendua modu independentean detektatzeko moduari buruzko ezagutza berriak erakutsi zituen.

Animalia eta intsektu guztien biziraupena, otsoetatik erleetaraino, usainen iturria aurkitzeko duten gaitasunaren araberakoa da, eta hori asko zailtzen da haizeak bere iturria sakabanatzen duenean. Aurreko ikerketek erakutsi dute animaliek eta intsektuek helburu horietara nabigatzen dutela usainen intentsitatea sentitzerakoan, eta haizearen kontrako norabidean atzera egiten dutela.

Hala ere, popako haizeak bakarrik desbidera ditzake, tximinia batetik datorren kea sakabanatzen den arrazoi beragatik, bere arrastoak ez baitu beti zuzenean bere jatorrira eramaten. Thierry Emonet eta Damon Clarkek zuzendutako Yaleko ikerlarien talde batek galdetu zuen ea euliek trikimailu desberdina ote zuten beren bi antenen artean: «Detekta al dezakete usain paketeen mugimendua, haizearen mugimendua alde batera utzita?»

Usaimen-nabigazioa eta mugimendu detekzioa konbinatu zituzten aipatutako hipotesia frogatzeko egindako esperimentuan. Eta konturatu ziren euliek usain-paketeen norabidea mugimenduan senti dezaketela, ez haizea bakarrik.

Horretarako, eulien antenak genetikoki eraldatu zituzten argia detektatzeko, gero, argitik abiatuta, fikziozko usainen paketeak sortu zituzten, eta euliek seinale horiei giro haizetsu eta haizerik gabekoetan erantzuten zietela ikusi zuten.

Eulien antenek batera funtzionatzen zutela ohartu ziren, usain-paketeak nondik nora mugitzen ziren jakiteko; eta, horri esker, euliek norabidea doitzen zuten, usain-paketeen seinaleetan soilik oinarrituta.

Ezagutza horrek nekazaritzari (erleek loreak nola aurkitzen dituzten) eta osasun publikoari (eltxoek pertsonak nola aurkitzen dituzten) ez ezik, ingurumenean arriskuak antzeman ditzaketen roboten garapenari ere lagunduko dio (lurreko minak non lurperatuta dauden jakiteko), ikertzaileek diotenez.