Isidro Esnaola

Hitzen azpian, norabideak

Europako Banku Zentraleko (EBZ) aste honetako ohiko bilera ez da Frankfurten izango, Nikosian baizik. Beharbada, EBZko buruak Greziari hurbileko toki batetik bestelako begirada bat bota nahi diotelako joan dira Txiprera. Lerro hauek idazterakoan ez dago jakiterik zeri buruz hitz egingo duen bankuaren zuzendaritza organoak. Hala ere, ez da zaila asmatzea mahai gainean izango dituen bi gai nagusiak: bat Quantitative Easing-en xehetasunak finkatzea izango da, hau da, zirkulazioan dagoen diru kopurua handitzeko erabakia nola gauzatuko den; eta, bestea, Grezian ezarri beharreko programa.

Europako ekonomiaren zantzuak gero eta kezkagarriagoak dira. Enplegua ez da apenas sortzen, kontsumoa eta produkzioa ez dira mugitzen. Gainera, prezioak beheranzko joera erakusten ari dira. Egoera horri ekonomialariek deflazioa deitzen diote. Erabakiak etorkizun merkeago baten zain atzeratzen direla da deflazioaren ezaugarri nagusia. Egoera horrek ondorio argia du: zorrek ez dute balioa galtzen, kontrakoa baizik –prezioen jaitsieraren ondorioz gero eta balio handiagoa dute–. Testuinguru horretan, EBZk zirkulazioan dagoen diru kopurua handitzea erabaki du kontsumoa, produkzioa eta enplegua sustatzeko. Diru gehiago mugimenduan edukiz gero, eragile ekonomikoak ekoiztera eta kontsumitzera animatuko direla suposatzen du EBZk. Diru kopurua handitzeko zor subiranoa erosiko du EBZk, hau da, estatuek jaulkitako zor publikoa dirutan trukatuko du. Gainera, modu bitxian egingo du: estatu bakoitzaren zor subiranoa estatu horrek banku zentralean duen pisuaren proportzioan erosiko da. Ez hori bakarrik, estatu bakoitzeko banku zentralak egingo ditu erosketak. Hala ere, xelebreena balizko galerek izango duten tratamendua da: galerak egotekotan, %80 bere gain hartuko ditu banku zentral bakoitzak, eta, gainontzeko %20a, EBZren esku geratuko dira. Gogoratu behar dugu garai batean eurobonuak edo zor publiko komuna jaulkitzea eskatzen zutela zenbait ahotsek eta eskaera horri beti ezetza ematen zitzaiola. Orain, zor subiranoaren erosketa horiekin, antzeko zerbait egin nahi dute. Ez diote horrela deitzen, baina eskema eurobonuen bera da. Garai batean famatuak ziren arrisku primek azken boladan izandako bilakaerak egiaztatzen du eurobonuak direla. Harrigarria bada ere, Europako estatu gehienen arrisku primak Ameriketako Estatu Batuetakoa baino txikiagoak dira.

Mugimendu honekin adierazitako helburuak lortuko al dira? Zaila dirudi. Ekonomia motel dabil, ez diru faltagatik, gerruntze oso estua jarri diotelako baizik. Hartzekodunak babesteko aplikatzen ari diren politikek ekonomia itotzen dute, eta, gainera, politika horiek zorraren zama gero eta astunagoa bihurtzen dute. Alde horretatik ikusten den aldaketa bakarra Greziatik dator. Gobernu berriak hasieratik garbi utzi du lehentasuna herritarrak direla, ez hartzekodunak. Herritarren ongizatea hobetzera bideratu ditu lehen erabakiak. Ez dira horretan gelditu eta fiskalitatearen inguruko proposamen batzuk ere egin dituzte, batik bat iruzurraren aurka borrokatzeko.

Testuinguru horretan, Greziako Gobernuak Europako erakundeekin lortutako akordioak oso balorazio ezberdinak jaso ditu. Gehienak, akordioari balioa kentzen saiatu dira. Balorazio hori indartzeko denetarik esan dute: puntu guztietan amore eman dutela, Greziako Gobernuak ez duela Syrizak aurkeztutako hauteskunde programa bete, eta abar luze bat. Edozein kasutan, argudio harrigarriena honakoa izan da: hauteskundeetan beteezinak diren gauzak agintzerik ez dagoela. Entzun ditugun promes entzunda! Eta entzungo ditugunak! Beharbada, lorpen handirik ez zuen lortuko Greziako Gobernuak, baina, eurobonuekin bezala, gauza garrantzitsu bat behintzat ahalbidetu du: beste norabide bat ezartzea. Hartzekodunen aldeko politiken inguruan zegoen diskurtso bakarra, ezbairik gabeko derrigortasuna, pitzatu egin du. Austeritate politiken inguruan zegoen kontsentsua, edo, hobeto esanda, obedientzia itsua, apurtu egin du. Eta hori lorpen handia da. Denborarekin, gainera, zirrikitu hori handitzen joango da. •