Argentinako azken diktadurak (1976-1983) sortutako izuaren gertakari sinbolikoenetako bat jazo zela 45 urte bete dira. «Arkatzen gauean», erregimenak bigarren hezkuntzako hamar bat ikasle bahitu eta torturatu zituen, gehienak militante politikoak, eta horietatik lau baino ez ziren bizirik atera, Emilce Moler tartean: «Iragana gure artean dago», kontatu dio Efe agentziari.

«Armatuta zeuden gizon kaputxadun batzuk sartu ziren nire etxera, Argentinako Armadakoak zirela jakinaraziz. Ateak joz, aita eta amarengana zuzendu zuten kanoia. Arte ederretako ikasle baten bila zebiltzan. Ez zekiten ezta nire izena ere, bazekiten 17 urteko ikasle baten bila zetozela», azaldu du bioingeniaritzan doktoreak. Egun 62 urte ditu.

Batez ere 1976ko irailaren 16ko gauean, baina baita beste egun batzuetan zehar ere, La Platan, Buenos Aires probintziako hiriburuan, diktadurak, urte horretako martxoko estatu-kolpeaz geroztik pertsonak bahitzen ari zena, militante politikoak ziren nerabeen atxiloketak agindu zituen. Gazteen aldarrikapenen artean autobus-txarteletan deskontua aplikatzeko eskaera zegoen.

«Nik deskubritu nuen zerbait egin zitekeela behartsuenaren alde, ez karitatetik, politikatik baizik, politikak behartsu gehiago ez egotea ahalbidetuko zuela. Nola 15, 16 eta 17 urterekin hori nahi ez izatea? Oker geundenak ez ginen gu, zaindu behar gintuen Estatua izan zen torturatu, espetxeratu eta desagerrarazi gintuen, hori izugarria da», esan du Molerrek.

Sei desagertu

Molerrentzat bahitu zuten goizalde hartan hasi zen kalbarioa. Garai hartan Bigarren Mailako Ikasleen Batasun peronistako kidea zen: lehenik eta behin, atxilotutako beste ikasleak bezala, erregimenaren tortura zentro klandestinoetako batera eraman zuten: «Norberak giza izaera guztia galtzen du bertan», azpimarratu du.

«Hor egon eta astebetera, kamioi batera igo gintuzten, asko ginen. Kamioia une batean gelditu eta izen batzuk irakurtzen hasten dira, eta horien artean daude gaur desagertuta dauden sei mutilak, eta guk jarraitu egiten dugu. (...) Edozein unetan etorriko zirela uste nuen. ​Patuak edo dena delakoak ipini gintuen hor. Orain, zergatik? Nik badakit desagertuek ez zutela ezer egin bertan ez egoteko, eta nik ez nuen ezer egin bizitzen jarraitzeko», adierazi du. Lau izan ezik, atxilotutako gainerako ikasleak ez ziren bizirik atera.

Giza eskubideen aldeko erakundeen arabera, 30.000 pertsona inguru (militante politiko armatuak eta ez armatuak, sindikalistak edo ikasleak) bahitu, torturatu eta hil zituzten.

Bizirik dirauenaren konpromisoa

Bigarren zentro klandestinotik igaro ondoren, Emilce komisaldegi batera eraman zuten, eta handik, 1977an, kartzela komun batera, non 1978an zaintzapeko askatasuna jaso zuen arte egon zen. Erabateko askatasuna hurrengo urtera arte ez zuen lortu.

«Diktaduran atera nintzen, eta ezin nintzen psikologo batengana joan. Ezin nuen psikologo bat nirekin elkarrizketa bat izateko arriskuan jarri eta nik hori kontatu, arriskuan jartzen ari nintzelako», azaldu du.

Eta aitortu du: «Gorputzaren markak eta amatasuna bezalako desira bat eragozten zuen arazo fisikoren bat oraindik izan nezakeela sentitzeak asaldatu egin ninduen. Nire lehen alaba izan nuen egunean esan nuen, prest, kito, libre naiz».

Gaur egun hiru seme-alaba eta hiru biloba ditu. Eta bizirik atera den pertsona gisa duen «konpromisoari» eusten dio: «Bizia ohoratzeko konpromisoa, ez daudenen ahotsa izatekoa, xehetasun guztiak kontatu eta edukitzekoa eta barrutik lekukotza ematekoa, militarren aurkako epaiketak eta zigorrak, hein handi batean, biziraun dutenei esker egin ahal izan zirelako».

«Arkatzen gaua» 1985ean ezagutu zen, batez ere, Batzar Militarren epaiketan bizirik atera zen pertsona baten testigantzarengatik. Eta izen bera daraman film batek gertatutakoa birsortu zuen.

«Hasieran ez ziguten sinesten. Esaten zen, baina beti horrela izango al da?», deitoratu du Emilcek, sei aldiz deklaratu baitu epaiketetan –azkenekoz joan den ekainean–.

«Ongi nago belaunaldi berriei ahalik eta genozida preso eta epaiketa gehien uzten dizkiegulako. Hori ez zuten herrialde guztiek lortu, eta denon artean egindako lana izan zela uste dut», adierazi du, baina militarrek desagertuen gorpuak non dauden ez esatea gaitzetsi du.

Urtero bezala, ostegun honetan hainbat ekitaldi izango dira La Platan biktimak gogoratzeko. Izan ere, Emilce Molerentzat «iraganak ez du alde egin, iragana gure artean dago, gure orainaldian egunero sartzen da».