Donetskeko eta Luhanskeko errepubliketako eta Ukrainako Jerson eta Zaporiyia eskualdeetako eremu batzuetan deitutako erreferendumetako bozketa-prozesua ostiral honetako lehen orduan hasi da. Ukrainak eta nazioarteko komunitateak prozesuaren baliozkotasuna onartzeari uko egin dioten baina Moskuk ontzat hartuko du emaitza. Lurralde gatazka agerian gelditzen da honekin, 2014an Krimean gertatu zen bezala (hemen gehiengo aldiz Errusiarekin batzeko aukera nagusitu zen).

Bozketak ez dira lurralde horien eremu osoan egingo. Donetsk-eko %40a inguru Ukrainaren menpe dago, Jersonen %5a eta Zaporiyian %30a.

Bozketa 8:00etan hasi da (7.00etan Euskal Herrian) eta 16:00ak arte luzatuko da. Hori ere ondorengo egunetan gertatuko da, eta irailaren 27ra arte, orduan amaituko baita prozesua.

Errusiak hauteslekuak ireki ditu hainbat hiritan errefuxiatuek botoa eman dezaten.

Jersoneko agintari errusiazaleek adierazi dutenez, 750.000 pertsona bozkatzera joatea espero dute, eta Zaporiyiako erroldan 500.000 pertsona daude, TASS albiste-agentzia errusiarrak jaso duenez. Bi kasuetan, parte-hartzaileek galdera bati erantzun beharko diote: «Eskualdeak Ukraina uztearen, Estatu independente bat sortzearen eta Errusiaren parte izatearen alde al zaude?».

Donbassenak beste ezaugarri batzuk ditu. Donetsk eta Luhanskeko errepubliken kasuan –Vladimir Putin Errusiako presidenteak onartu zuen haien independentzia, Ukraina inbaditzea agindu baino egun batzuk lehenago– boto-emaileek esan beharko dute «Errusian errepublika sartzea» babesten ote duten «Errusiako Federazioaren erakunde konstituziogile gisa».

Putinek berak asteazkenean nazioari eskainitako hitzaldi batean iragarri zuen Moskuk erreferendum horien emaitza onartuko zuela, Ukrainako gerra dela eta. «Ahal dugun guztia egingo dugu erreferendumak egiteko eta herritarrek beren borondatea adierazteko segurtasun-baldintzak emateko», adierazi zuen.

«Bere etorkizunari buruzko erabakia babestuko dugu, Donetsk eta Luhanskeko errepublika popularretako eta Zaporiyia eta Jerson eskualdeetako biztanle gehienek hartuko dutena», nabarmendu du Errusiako presidenteak, eta ohartarazi du Errusiak «baliabide guztiak» erabil ditzakeela Errusiako «lurralde osotasuna mehatxatuz gero», arma nuklearrak barne.

Ildo horretan mintzatu da ostiral honetan bertan Viatxeslav Volodin Errusiako Estatu Dumako presidentea, eta eskatu die eskualde horietako biztanleei «askatasunez bozkatzeko» eta «ezeren beldur ez izateko». «Errusiaren parte izateko erabaki ezazue. Babesa emango diegu», adierazi du Telegramen duen kontuan, eta orain arte Ukrainakoak izan diren zonalde horietako biztanleek «Nazio Batuen Gutunean jasotako autodeterminaziorako eskubidea dutela» azpimarratu du.

«Europar Batasunak beste mehatxu bat egin dio gure herrialdeari erreferendumei dagokienez. Gure erabakien jakitun gara eta ezerk ez digu beldurrik ematen. EB ez zen konturatu Donbaseko biztanleen genozidioaz zortzi urtez, eta ez zuen haien segurtasunean pentsatu. Kieveko erregimenaren alde egin zuen, zibilen aurka egunero tiro egiten duelako. Adinekoak, emakumeak eta haurrak hil ziren», salatu du.

Bestalde, Ukrainako Parlamentuak asteazkenean onartu zuen Errusiarekin bat egiteko eskualde horietako agintari errusiazaleek proposatutako erreferendumak onartezintzat jotzea. Krimeako agintari errusiazaleek Errusiarekin bat egiteari buruzko erreferenduma egin zuten 2014an, eta Putinek ontzat jo zuen. Nazioarteko komunitateak ez du mugimendu hori onartzen.

Ostegunean, NATOk berretsi zuen ez duela bozketen emaitza onartuko, «zilegitasunik ez dutelako» eta Nazio Batuen Gutuna urratzen dutelako. Ildo horretan, blokeak ohar bat kaleratu zuen, eta «Estatu guztiei» dei egin zien Errusiaren «lurralde konkista» saiakera horiek arbuiatzeko, Donetsk, Luhansk, Jerson eta Zaporiyia eskualdeak «Ukraina» direla ziurtatuz.

Eta ostiral honetan G7ak ohartarazi du ez dituela onartuko «erreferendum faltsuen» emaitzak.