Irati Crespo Donostiako Zinemaldiaren artxibo historikoaren zuzendariak asteazken honetan harrera bero batekin hasi du bisita, nahiz eta bertaratutako artxibo gelako tenperatura baxua izan, dokumentuen zaintza kontuak direla eta. Crespok Zinemaldiaren artxiboaren berreskuratzeko prozesu luzea azaldu du, bereziki Elias Querejeta Zine Eskolako profesionalen, zinema jaialdiaren antolatzaileen eta Sociedad Estatal Loterías y Apuestas del Estado-ren laguntzari esker aurrera eramatea posible izan dena, «2019tik 2022ra arteko babes ekonomikoa funtsezkoa izan da proiektua abian jartzeko», adierazi du Artxiboko zuzendariak.

Crespok, era berean, Martuteneko biltegian aurkitutako dokumentu esanguratsuei aipamen berezia egin izan nahi die, besteak beste, 1953ko lehen jaialdiko musika partitura kopia originala eta 1960ko Luis Buñuelen eskuz idatzitako gutuna. Bi elementu horiek, jaialdiaren historiaren funtsezko gakoak ez ezik, garaiko testuinguru politiko eta soziala ere islatzen lagundu dute.

Garrantzi berezia eman zaio 1975. urtean, diktadura amaitzear zegoenean, jasotako nazioarteko zinemagileen telegrama bildumari, hainbat erakunde eta institutu zinematografikok bidaliak, erakunde desberdinetako militanteen aurkako epaiketak gaitzetsiz, tartean ‘Txiki’ eta Otaegi. «Dokumentu horiek argi erakusten dute nola gatazka politikoek jaialdiaren garapena baldintzatu zuten, eta nola mundu osoak erreakzionatu zuen», azaldu du Crespok.

Artxiboaren garrantzia islatzen duten beste pieza batzuk ere erakutsi dituzte: 1977ko kartel artistikoa, Rafael Ruiz Balerdik diseinatua, eta 1978ko euskarazko lehen kartela, Iban Zuluetak egina. Urte bereko emakume zinemagileen lehen zikloari loturiko kartel historikoa ere aurkeztu da, Donostiako Asanblada Feministak sortua. «Urte hartan, gizarte eta politika emankortasun horien artean, lehen aldiz ekarri zen Donostiara, emakume haiei esker», nabarmendu du Crespok.

«Mirari bat»

Jose Luis Rebordinos bertan izan da eta Sociedad Estatal Loterías y Apuestas del Estado-ren ekarpena goraipatu du, hura agertu zenean «mirari bat» izan zela aipatu du. Lehen unetik argi eduki zuten artxibo horren altxorra ezin zela galdu. Bestalde, Donostiako Zinemaldiko zuzendariak aditzera eman duenez, ehun lan inguruk eman dute izena Donostia Zinemaldiak eta Sociedad Estatal Loterías y Apuestas del Estado sozietateak deitutako gai sozialeko laburmetrai lehiaketaren bigarren edizioan.

Jesus Huerta, Loterías y Apuestas del Estado-ren presidenteak, lankidetzaren filosofiaren aldeko mezua helarazi nahi izan du: «Zinemaldiaren eta gure arteko lotura naturala da. Gizarte bidezkoago eta berdintsuago baten aldeko balioak partekatzen ditugu».