1993an jaio zen Lur Albizu nafarra eta urtebete beranduago Mikel Urdangarin gipuzkoarra. Ernairen bozeramaileak dira eta argitasun politiko izugarria dakarte bien hitzek.

Ernairen lehen lau urteak «trantsizio fasea» izan direla diozue, kontraesan asko?

Mikel URDANGARIN: Kontraesanak baino, eskema orokor bat albo batera utzi eta estrategia aldaketa egin genuen, baina ez gara gai izan guk baldintzatutako eskenatokiak mahai gainean jartzen zituen galdera eta erronka berriei erantzun berriak emateko eta estrategia berria potentzial guztian garatzeko.

Uste dut identitate krisi bat bizi izan dugula gazteok, orain arte identitate borrokalari bat bazegoen erakargarria zena sektore jakin batzuentzat eta borrokarako bulkada nagusietako bat zena... baina identitate borrokalari hori eraikitzeko gako nagusiak iraganekoak ziren eta gaur-gaurkoz ez ziren balekoak. Ez gara gai izan identitate borrokalari berri bat sortzeko.

Ondorioz, gazte bezala, bizi gabekoaren nostalgia hori presente egon dela uste dut eta oraindik hainbat kasutan iruditegiari-eta dagokionez iraganeko errentetatik bizitzen aritu garela. Erresistentziatik eraikuntzara pasatuko bagara, eta gure nahi eta beharrei erantzungo dien estatu eta herri eredua eraikiko badugu, eraikuntza klabeetan oinarrituko den identitate borrokalari berri eta erakargarri bat osatzea da erronka.

Lur ALBIZU: Diagnostikoa badugu, badakigu zer ez dugun oraindik eraiki eta iruditegian hori nabaritu dugu. Ez du konektatu ezta gure militantziarekin ere, eta horrekin hausnarketa oso garrantzitsu bat dugu egiteko. Lehengo epika bat dugu sortua eta gakoa izan behar da egungo garaiari loturiko epika berri hori sortzea. Zeren bai, konektatzen duzu espektro zehatz batekin baina espektro hori zabaldu egin behar da eta beste sektore batzuengana ere jo.

Nola lotzen dira borrokaren epika hori eta egungo garai politikoa?

M.U: Kongresu prozesuaren aurkezpen honetan zabaldu dugun ideietako bat da garaipenaren belaunaldia garela. Baten batek pentsatu dezake hori handikeria bat dela, baina gure ustez iraganean borroka oparo bat gauzatu da eta horrek oso positiboki baloratu behar diren baldintzak sortu ditu.

Zentzu komun progresista oso indartsu bat dugu eta, gainera, badaude lotura komunitario sendo batzuk aukera ematen dutenak bestelako herri eredu bat eraikitzeko. Horri gehitu behar zaio Espainiako Estatuak Euskal Herrian bizi duen zilegitasun krisia. Erabat kontrajarriak dira Espainiako Estatuan eta hemen dauden gehiengoak, han nagusi diren eta erregimenaren zutabe diren alderdi politikoak hemen gero eta indar testimonialagoak dira... Gehitu ahal zaio gazteengan dagoen sumindura eta horrek dakarren aldaketa gosea, erabakitzeko eskubidearen aldekotasuna, preso eta iheslari politikoen eskubideen inguruan dagoen adostasuna, eskubide sozialen defentsan garatutako lan oparoa...

Konbentzituta gaude, baldintzak behar bezala aprobetxatuz gero urte gutxiren buruan gure nahi eta beharrari erantzungo dion estatu eta herri eredu horren eraikuntzan aurrera urrats esanguratsuak egiteko aukera izango dugula eta horregatik diogu gu garaipenaren belaunaldia izan gaitezkeela.

Bestelako kultura politiko bat eraikitzeko beharra ere hizpide duzue. Nolakoa izan behar da? Edo, bestela esanda, zergatik diozue?

L.A: Badugu kultura militante bat «dena ala ezer ez» logikan txertatzen dena. Bagara edo 24 orduko militante zurrun, ‘uau’ batzuk... edo bestela ez dugu eskaintzarik gazteriarentzat borrokatzeko egunez egun beste termino batzuetan. Alde horretatik, prozesu feministak egin du ekarpen handia, eman dizkigulako aukerak hausnartzeko gure militantzia ereduaren inguruan. Eraikuntzara goaz eta bai, bileretan asko ikasten dugu baina bagabiltza egunerokoan itota, baditugu hamaika mila bilera baina ez dugu denborarik gazteriarekin kafe bat hartzeko eta asanbladetan egoteko lasai, hausnartzeko eta aurrera begirako pausoak diseinatzeko...

Eraikuntzan hamaika proiektu baldin baditugu norbaitek eraman behar ditu aurrera eta bileretan ezin dira egin, diseinatu ahal dira ardatzak baina egin egin behar dira gauzak... Eta eskaintza hori anitza izaten asmatzen badugu izango ditugu askoz ere gazte gehiago.

Ezker independentismoa kultura politiko ezberdinetatik datozenen bilgune bat da gaur-gaurkoz... Nolako eragina du horrek Ernairengan?

M.U: Modu baikorrean baloratu behar da, aipatzen ditugun helburuak gauzatuko baditugu ezinbestean sektore ezberdinekin elkarlanean izan beharko da.

Instituzioei dagokienez, kosta egin zaigu ulertzea borroka eremu bat direla. Guk planteatzen dugun prozesu eratzailea egingo da gaur egungo instituzioetatik abiatuta, erronka izango da subordinaziorako diseinatuak diren instituzioak estatuekiko insubordinaziorako baliatzea.

Instituzioetako lanaren eta kaleko dinamiken arteko tentsioa da, agian, zuentzat kontraesan nagusia?

L.A: Nafarroan nik uste baietz. Aldaketa izan zen, erregimenaren kontrako dinamika guztiak izan ziren oso indartsuak eta aldaketa etorri zenean izugarria izan zen. Alde horretatik guri kostatu egin zaigu, instituzioak badirelako aldaketaren parte, herri hau eramango dutenak askatasunera... nahi duzuna. Baina, instituzioak badira atal bat eta gero badago kalea... eta kostatu zaigu, desaktibazio bat gertatu da Nafarroan behintzat alde horretatik. Uste dut aldaketaren ulerkera ezberdinak ditugula askotan eta talka batzuk izaten direla... Gazte mugimenduetan egiten dugu lan beste gazte batzuekin, beste espektro ideologiko batzuetakoak, eta izan dira talkak...

M.U: Erronka da horrelako tentsioak sortzen direnean nola asmatzen dugun tentsio sortzaile horiek, gatazka horiek, edo konfrontazio hori, baliatzen aurrera egiteko, nola egiten dugun horiek izan daitezen aitzakia baldintzak sortzeko gure arteko tirabiratan erori gabe. Nola jar dezakegun zeruertz berri bat mahai gainean, bestelako helmuga bat orain arte erregimenaren aurka aritu diren indar ezberdinek ipar berri baten bueltan bat egin dezaten... eta baliatzeko tentsio gune horiek aurrera egiteko eta erregimenarekiko defentsiban egon baino aurrera egiteko.

Asko hitz egiten da gazteriaren despolitizazioaz, gazteriak borrokarako grina galdu duela...

L.A: Afirmazio horiek ez dira egia eta uste dut horien atzean badagoela aurreko edozein garai hobea izan zen ideia, «gu gazteak ginenean guk egiten genuen» diotenen ikuspegia. Kontuan hartu behar da, ordea, egoera politikoa asko aldatu dela. Militatzea gaur egun oso zaila da, batetik epika berri hori sortu ez dugulako, beraz erreferentzia ez da horren indartsua eta horrek zailtzen du jendearengana iristea.

Baina haserre bat eta sumindura bat badago eta badago ezinegon handia gazteongan, orain ditugun bizi baldintzak inoiz baino okerragoak dira eta alde horretatik aktibatu behar dira gazte horiek eta hori da asmatu behar duguna, badugu askoz ere espektro zabalago bat aktibatzeko prest legokeena eta alternatiben eraikuntzak ematen ditu aukera pila bat bide horretan.

M.U: Ernairen sortze prozesuan 2.500 gaztek hartu zuten parte eta ez dut uste nolanahiko zifra denik... Askotan esan ohi da «non daude gazteak?». Borroka eskaintza erakargarri bat egiten asmatu behar dugu eta gazteen ezinegon eta kezkei bide emango diena. Politikarekiko interesa eta kezka oso presente daude, lagun artean pintxo-potera ateratakoan gai nagusietako bat izaten da lan munduan zer egin diguten edo zer ez diguten egin, edo nola kaleratu gaituzten, edo nola egiten ditugun ez dakit zenbat orduko lan praktikak musu truk edo miseri baten truke, zer irain jasan behar izaten ditugun askotan, nola ari garen uztartu beharrean ikasketak eta lana... Politikarekiko kezka eta interes hori badago eta gure erronka da interes hori, kezka hori, oro har zehar-lerroa den haserre hori, gazteengan oso presente dagoena, bihurtzea aldaketa gose.

Prozesu independentista gazteen berezko dinamiketatik elikatzeko beharra azpimarratu duzue. Nola marrazten da lerro hori?

L.A: Kanpora begirako apustu bat egin behar dugu, jendeari egin behar zaizkio borrokarako eskaintza zehatzak. Nik esatea independentzia, sozialismoa, feminismoa... ez da ezer, horrela esaten badut ez da ezer. Nik jendeari esplikatu behar diot zer den hori eta nola lortuko dugun edo zein izango den horretarako bidea. Gaztetxe batek zer ekarpen egiten dion herrigintzari, aisialdiaz hitz egin behar dugu eta gure bizi baldintzak hobetzeko zer egin behar dugun.

M.U: Frogatu behar dugu onuragarria dela estatu propio bat gazteok orain eta etorkizun duin bat izango badugu, baina aldi berean aukera erreal bat dela jarri behar dugu mahai gainean. Estatu propioaren aurkako argudio nagusietako bat da politikoki jendeak ez duela egingarri ikusten. Zohardia ponentziak 2026ko erreferentzia dakar, eta hori oso positiboki baloratzen dugu estatu propioaren aldarrikapena utopiaren zeruertzetik aukera errealaren planora dakarrelako.

Estatu propio bat onuragarria dela frogatzeaz gain, aukera erreal bat dela erakusteaz gain, erronka dugu horren bidean urratsak egiteko borroka eskaintza bat egitea eta agenda markatzea ipar horren bueltan.

 

«Inurri lana izan behar da gure jardunaren oinarri»

Zer-nolako erreferentzia du Ernairekiko gazteriak?

M.U.: Askotan kosta egin zaigu gure bilera geletatik ateratzea, eta batzuetan Ernai urruti ikustea eta era ilun batean irudikatzea ekarri du. Ez gara gai izan Ernaiko kideok egiten duguna era natural batean azaltzeko eta gazteek horren berri izan dezaten ahalbidetzeko.

L.A.: «Ernaiko militantea da, zer egiten du? Bileretara joaten da...» entzun ohi da. Bada pertsona bat bileretan dabilena egunero baina ez dakite oso ongi zertarako. Eraikuntza klabean jartzeko behar dituzu lagun pila bat eta askotan beldurra dugu norbaitekin kafe bat hartzera joateko eta azaltzeko zertan ari garen eta elkarlan bat garatzeko elkarrekin. Falta zaigu ausartzea besteekin hitz egitera.

«Inurritegia», zergatik?

L.A.: Beti inurri lanaz hitz egiten dugu eta uste dugu horrek izan behar duela gure jardunaren oinarri indartsuenetako bat, batez ere funtzionatzeko eran eta aurrera begira ere ditugun erronka guztietan. Alternatiben eraikuntzan gure egunerokoa izan behar delako inurri baten egunerokoa, jardunak izan behar duelako horrelakoa.

Zer espero dezakegu kongresu honen emaitzatik?

L.A.: Ikusten da prozesuan bertan ere nahi dugula militantziaz harago dagoen jende batekin kontatu eta jende gehiagorengana heldu. Aukera hobeak ditugu orain epika berri hori sortzen joateko eta motorra martxan jartzeko. Azkenaldian ezker abertzaleak bizi izan du oso garai tristea, oso baxu egon gara baina bada garaia altxatzen hasteko.

Kongresuaren ostean geratuko zaigun antolakundea izango da tresna oso indartsu bat bai prozesu independentista bat abiatzeko eta bai herrigintzan pausoak emateko. Tresna bat izango da, gazteengan ere eskaintza anitz bat egingo duen antolakunde bat, ezker abertzaleari ere gure proiektu politikoan motorra izango den gazte mugimenduaren bidez egingo diona ekarpen oso garrantzitsua, prozesu independentista hori abian jartzeko eta 2026a baino lehenago independentziara heltzeko.I. T.