Dirudienez, Torre Pachecoko istilugileek etorkinei “eskarmentua emateaz” hitz egiten zuten. Bitxia da «eskarmentu» hitza… Gaztelaniazko escarmentar aditzetik dator, eta hau, berriz, jatorri gotikoko skaírnjan hitzetik eratorria da, zeinak «iseka egin» edo «irri egin» esan nahi baitu. Euskaraz “eskarmentua” esperientziatik ateratako irakaspena da, batez ere egoera gogor edo desatsegin baten ondoren eskuratutakoa: norberak bizitako akatsek edo minak ekarritako jakinduria. Hala ulertzen dugu: “Bere urtebetetzean egindako gehiegikeriek eskarmenturako balio beharko liokete Lamine Yamali”; “Cold Play-ren kontzertuko kiss cam-ak eskarmentua eman zien bi maitaleri goxo-goxo besarkatuta ‘A Sky Full of Stars’ abesten zutelarik”...

Norbanakoen eskarmentuez gain, badira eskarmentu kolektiboak ere. Joera dugu Torre Pachecokoaren moduko gertakariak soilik negatibotzat hartzeko -eta hala dira, noski-, baina argi dago esperientzia horrek nolabaiteko irakaspena utzi diola bai herriari, bai iritzi publikoari. Aitzitik, Peinado epaileak ez du eskarmenturik hartu, nahiz eta Bolañosen azken okerra agerian gelditu. Gizon honen irmotasuna, interesik gabeko konbikzioz josia, miresteko modukoa da: egia bilatzeko duen grinak ez du atsedenik, nahiz eta egia bera oraindik ezkutuan egon.

Juduek genozidio batek herri baten sustraietan egiten duen kaltearen berri izan beharko lukete… Hala ere, badirudi ez dutela eskarmenturik hartu. Estatubatuarrek ere ez zuten ikasi Trumpek lehen agintaldian egindakoarekin, ezta Kapitolioaren aurkako erasoarekin ere. Eskarmentua hartzeko, bigarren agintaldi bat behar izan dute.

Mazonek ere ez du ondoriorik atera bere jokabideaz. Orain dela aste batzuk auzotar bat tonu aita-batekotan zuzendu zitzaion, baina hark, egiaren aurrean ere, beraren erantzunbeharra ukatzen jarraitu zuen. Vito Quilesen kasua are larriagoa da: hark ez du eskarmenturik hartu nahi, baizik eta elkarrizketatuaren haserrea probokatu. Oposizioaren arazoa da hitz egiten duen bakoitzean PSOEko gobernukideak gero eta gehiago urruntzen dituela; azkenengoan sauna batean sartu dira. Eta saunetan arnasa hartzeko moduko aire freskorik ere ez da geratzen. Baina ez, Montororena ikusita, ez du ematen eskarmenturik hartzen dutenik.

Hala ere, gainerakook badirudi ohar hartzen ari garela: behin baino gehiagotan besteren akatsek ere eskarmenturako balio izaten digute. Pixkanaka ikasten ari gara kultura anitzeko estatu bat garela; Murtziak BPGaren %35 -ez nolanahikoa- etorkinei zor diela; “immigrantearen ehiza” esapidea bereziki gordina dela, gure entsaladetarako inbernaderoetan, 40 gradura, raf tomateak biltzen dituzten langileei gizatasuna kentzen diegulako; animalia moduan tratatzen ditugula, askotan; gerretan ere badaudela gaindiezinak diren mugak; eta harro egon beharko genukeela dekretuz gobernatu ezin den Europa bateko hiritar izateaz. Jakin beharko genukeela noiz utzi agintea gure herritarren konfiantza galtzen dugunean; eta ulertu beharko genukeela informazioa manipulatzeko zenbait modu ez direla kazetaritza, nahiz eta hala aurkeztu. Baita sauna gehiegik tentsio nerbiosoaren maila larri jaits dezakeela ere.

Zigortzen dugun arren -eskola barruan ere bai-, akatsa da zuhurtasunaren iturri nagusia. Hutsak eginda baino ez gara zentzatzen. Huts egiten dugulako ikasten dugu. Eta panorama ikusita, ez da gutxi izango hartuko dugun eskarmentua.

En fin