Mediterraneoa «mikroplastikoen itsas-zopa» bihurtzeko bidean da, eta material horren «ehunka gramo» pilatzen dira bertan kilometro koadroko. Hori, adituek ohartarazi dutenez, arazo «garrantzitsua eta serioa» da bertako espezieentzat, ekosistemarentzat eta gizakiarentzat, bereziki kutsatutako arrainak jaten ditugulako.

«Mikroplastikoak nonahi daude, eta, izan ditzaketen ondorioen berri izateko asko geratzen den arren, hondakin globalen %7 dira», azaldu du Carmen Morales biologoak, Cadizko Itsas Ikerketako Unibertsitate Institutuko (INMAR) Uretako Ekosistemen Egitura eta Dinamiken ikertzaileak.

Adituak adierazi duenez, plastikoaren kontsumoak nabarmen egin du gora azken urteetan, eta horrek «metatze-efektua» eragin du, «kudeaketa-defizitak» eta «dagoeneko degradatzen» ari den eta ezabatzea zaila den zabor guztiaren isurketek lagunduta.

Eta hori guztia Mediterraneoa bezalako itsaso batean, 18 herrialdez baino gehiagoz itxia eta inguratua, ehun urtean behin bere urak berritzen dituena eta hondakin ugari biltzen dituena, horietatik %95 baino gehiago plastikoak direlarik.

Juan Jesus Martin biologoak eta Malagako Unibertsitateko (UMA) Ingurumen Hezkuntzako Masterraren koordinatzaileak nabarmendu duenez, mikroplastikoak, oso txikiak direnez, «elikadura-sarera sar daitezke» itsasoko espezieen bidez, eta jatean irentsi daitezke.

Kate trofikoaren oinarria den planktonaz elikatzen diren itsas izakiek, moluskuek (muskuiluak edo txirlak) adibidez, mikroplastikoak pilatzeko eta ez kanporatzeko joera handiagoa dute.

Beste animalia batzuek, hala nola itsas dortokek edo bizitza luzeko arrainek, ezpata-arrainak edo atunak bezala, beren elikagaiarekin nahasten dute, eskala txikian edo handian, eta horrek, Carmen Moralesen arabera, «egiturazko kalteak eragin diezazkieke digestio-sisteman, sistema endokrinoan edo immunean, bai eta odol-uholdean edo zeluletan ere». «Aztertu ditugun dortoka guztiek mikroplastikoak dituzte», esan du biologoak.

Itsasoan plastikoak egotea arazo larria da gizakiarentzat, bai ikuspegi ekonomikotik, arrantza murriztea dakarrelako, bai osasunetik, plastikoaren substantzia kimikoek kutsatutako arraina kontsumitzeagatik.

«Mikroplastikoak batzuetan oharkabean pasatzen diren kutsatzaileak dira, mundu oso bisual batean bizi garelako», baina errealitatea da existitzen dela «kate trofikoan sartu eta gure paisaia eta hondartzetan sartzen den plastikozko itsaso bat, gure osasunarentzat eta ekonomiarentzat ezer positiborik ekarriko ez duena», adierazi dute adituek.

Zer egin?

Biologoen esanetan, irtenbidea «kontsumoa murriztea» da, «gure etxeetatik» hasita, eta merkatua «gure ingurumenarekiko alternatiba kontzienteagoetara» mugitzen saiatzea.

Gainera, erakundeei neurriak eskatu dizkiete, ozeanoen inguruan sentsibilizatzeko, urak garbitzeko eta, batez ere, hondakinen kudeaketa hobetzeko; izan ere, azken puntu horri dagokionez, egoera «asko aldatzen da modu egokian egiten bada», batez ere «kostaldetik eta ibaitik gertu dauden herrigune handietan», horiek baitira aztertu beharreko beste foku bat, bertatik zaborrak «zirkulatzen jarraitzen baitu», adierazi du Moralesek.

Biologoek gogorarazi dutenez, maiatzaren amaieran nazioarteko itun bat sinatuko dute Parisen, plastikoak sortutako kutsadurarekin 2040rako amaitzeko, eta hori arazoa konpontzen saiatzeko «aukera» bat dela uste dute.

Juan Jesus Martinek, gainera, proposatu du herrialdeek hondakinak kudeatzeko politika «herritarrengandik hurbilago» ezartzea, besteak beste, ontzi hutsak birziklatzeko eta merkataritza-guneetan instalatutako makinen bidez sariren bat jasotzeko.