Eduardo Madina, Txema Ramirez de la Piscina, Edurne Portela eta Jon Miren Landa “Adierazpen askatasuna eta indarkeria politikoa Euskal Herrian” hitzaldiko protagonistak izan ziren atzo, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta EHUko Giza Eskubideen eta Botere Publikoen Unesco Katedrak Donostiako Miramar jauregian antolatutako jardunaldien barruan.

Adierazpen askatasunari eta printzipio jakin batzuk aplikatzeko erabiltzen den «asimetria moralari» buruz eztabaida konektatuak izan zituzten. Eduardo Madina PSOEko diputatu ohiak hasi zuen solasaldia, eta azaldu zuen “Mozal legea” eta halako arauak «ETAren indarkeriaren hegemonia» amaitu ondoren hasi direla aplikatzen.

Bere ustez, «oinarrizko eskubideen eta askatasunen alorrean zerbait gertatzen ari da». Ildo horretan, gizartearen parte bat identitatearekin lotuta dagoen «puritanismo-zikloaz» ohartarazi zuen. Vox-i erreferentzia eginez, Madinak azpimarratu zuen eskuin muturreko alderdia «desberdinak diren bizimoduekin talka egiten duen talde politikoa» dela. Alderdi horrek gorrotoa «politikan egoteko modu» bihurtu du, «demokrazia batek ematen dizkion askatasunak erabiliz».

Konstituzio espainolaren irakurketa okerra ere kritikatu zuen: «Badirudi independentista edo federalista izatea ez dela bateragarria Konstituzioarekin. Baina Konstituzioak malgutasun nahikoa du; independentista edo federalista, ni bezala, izan zaitezke. Sistemak huts egin duela uste dut, eta dagoeneko ez naiz autonomista, baina ez nago kontraesanean, kontraesana existitzen da aniztasunaren aurka egonez gero».

Txema Ramirez de la Piscina EHUko irakaslearentzat arazoa ez da Vox bakarrik. Gauzak horrela, «Estatu sakonak botere handia» duela gogorarazi zuen, eta Pablo Hasel bezalako pertsonak kartzelara iritsi diren bitartean «26 milioi gorri fusilatzearen alde egiten zuen militarren txat bat babesten duen elite judizial kontserbadore bat» dagoela ohartarazi zuen.

«Egin» eta «Egunkaria»

Adierazpen askatasunaren aurkako erasoak ez zirela atzo hasi gogorarazi zuen. Ekuazio horretan sartu zituen Euskal Herria eta bertako prentsa, nahiz eta «sektore batzuetatik gehiegikeria larriak ukatu». Horixe da “Egin” eta “Egunkaria”-ren itxieren kasua. «Torturatuak izan ziren eta espetxealdi luzea igaro zuten. GARAk ‘Egin’-en zorra jaso du eta 3 milioi euro ordaintzera behartu dute, inork ez du bere gain hartu Estatuaren erantzukizuna», azaldu zuen.

«Berriro gerta daiteke? Pedro Sanchez ez dut ikusten GARA eta ‘Berria’ ixteko agintzen, baina egia da gauza batzuk deigarriak direla. Atzo bertan, Guardia Zibilaren txosten batean oinarrituta, Auzitegi Nazionalak ‘Kalera Info’ eta Kalera Kalera itxi zituen», esan zuen.

Kontakizun intimo eta pertsonalago batean, Edurne Portela idazle eta Literatura Hispanikoan adituak «ETAren indarkeria eta adierazpen askatasunari» buruzko irakurketa aurkeztu zuen. Bere gaztaroa gogoratu zuen. 90eko hamarkada. «Indarkeria egunerokoan zegoen, gure belaunaldia kontzientzia politikoa izaten hasi zenean».

Bere ustez, euskal espektro politikoaren zatiketak markatutako atmosfera hartan, «indarkeriarekin etengabeko kontaktua izatea ohiko bihurtu zen». «Denbora daramat galdetzen nola ulertzen genuen indarkeria hori eta zergatik askok ez genekien horren aurrean erreakzionatzen», esan zuen.

Portelaren arabera, oraina interpretatzeko ezintasun hori adierazpen askatasun faltagatik izan zen, «eztabaida publikoa hondatu zelako eta oraina interpretatzeko tresnarik gabe hazi ginelako».

Jon Mirena Landa EHUko Zuzenbide Penaleko irakasleak, bestalde, atzera begirako balantze juridiko-penala eskaini zuen. Eta berriz ere «asimetria» hitza agertu zen, oraingoan biktimen elkarteei lotua; izan ere, bere ustez, Estatu espainolak neutraltasuna galdu du adierazpen askatasunaren tresnak erabiltzean.

Hala, Landak nabarmendu zuen Europan adierazpen askatasuna hertsatzeko erreferentzia holokaustoa izan dela, eta gorroto-delituek gutxiengo etnikoen defentsarekin zerikusia dutela; Estatuan, berriz, ETA izan da erreferentzia nagusia.

Horrekin batera, azaldu zuenez, «terrorismoaren apologia» delituaren aplikazioa bizkortu egin da. Gorroto-delitua «duela bi egun ezagutu dugu», gaineratu zuen. 1995ean sartu zen Zigor Kodean, eta orain aplikatzen hasi da, esparru ideologikoan soilik, bere ustez alderdien arteko liskar hutsean. Delitu horrek joera ideologikoa du, Landaren esanetan, eta Zigor Kodearen 510. artikuluaren benetako hartzaileak ahaztu ditu: gutxiengoak, alegia.

Del Coño Insumiso a Argala pasando por Hásel, muestras del «pico de represión»

En un momento en el que la restricción de palabra está de plena actualidad, Jacobo Dopico (Vigo, 1972) habló sobre quemas de fotografías de los reyes españoles, coños insumisos, titiriteros y otras cuestiones como las condenas a Tasio Erkizia por intervenir en un acto de recuerdo de José Miguel Beñaran «Argala». El reputado catedrático de Derecho Penal en la Universidad Carlos III fue uno de los expertos invitados a las jornadas de Donostia.

En su conferencia, bajo el título “Libertad de Expresión en España y Tribunal Europeo de Derechos Humanos: estado de la cuestión”, Dopico partió de la hipótesis de que en los últimos diez años se ha producido un pico en la represión de la «expresión satírica, activista o irreverente» en el Estado español. A su juicio, basta una querella bien formulada para presionar a alguien y sumergirlo en un procedimiento judicial asfixiante, pese a que, como recordó, la mayoría de estas persecuciones o restricciones no se reflejen luego en condenas.

Ese aumento de admisiones a trámite o de amenaza de represión penal arranca, según indicó, con la denominada “Operación Araña”. Ahí «empieza una sorprendente criminalización o aplicación del delito de apología al terrorismo».

Citó varios casos bien conocidos: el de dos catalanes que quemaron una foto de Juan Carlos de Borbón, los de los cantantes Pablo Hásel y César Strawberry, el de Tasio Erkizia, el juicio abierto tras la Procesión del Coño Insumiso de Sevilla... «Si hace 10-12 años planteásemos que alguien va a admitir a trámite una querella por hacer un chiste sobre El Valle de los Caídos, nadie nos creería», afirmó.

Y lanzó esta advertencia: «Si generas miedo de que en cuanto te sales te van a condenar, te encuentras en que acabas con el presupuesto del Estado de Derecho».I. A.