Hildakoak 334 -horietatik 186 haurrak- eta zaurituak 800 inguru. Zenbaki beldur- garri horiekin amaitu zen txetxeniar talde islamiar armatu batek errusiar armadaren irteera exijitzeko Osetiako eskola batean gauzatu zuen bahiketa. Hamarkada bat geroago, Estrasburgoko auzitegiak Errusia zigortu zuen gehiegizko indarra erabiltzeagatik.

2004ko irailak 1, goizeko 9.30, ikasturte berriko lehen eguna, Ipar Osetiako Beslango ikastetxe batean. Une horretan, zenbait kamioitan zihoazen 30 ekintzaile txetxeniar armatu 7 eta 18 urte bitarteko ikasleak zeuden irakaskuntza ertaineko zentrora iritsi ziren.

Lehen tiroketa batean, bost polizia hil zituzten, eta jarraian ikastetxera sartu ziren, barruan zeuden 1.181 pertsona bahituz, gehienak adin txikikoak. Bideo irudietan ikusi ahal izan zenez, bahituak gimnasioan elkartu zituzten eta eraikuntza lehergailuz bete zuten, errusiar indarrak sartuz gero eztandarazi egingo zituztela mehatxatuz.

Errusiar Gobernuak ez zuela indarra erabiliko agindu zuen lehen une batean, eta elkarrizketak hasi zituen Leonid Roshal pediatraren bitartekaritzarekin. Txetxeniar komandoaren eskakizuna hauxe zen: errusiar armada Txetxeniatik ateratzea. Izan ere, lehen guda amaitu ostean (1994-1996) Vladimir Putinek bere kontrolpean zegoen gobernua jarri zuen Groznin, eta 1999an bigarren gudua hasi zen.

Beslango erasoa ez zen txetxeniarren lehena izan. Bi urte lehenago, Moskuko teatroan beste eraso bat egin zuten, eta Grozniko errusiarren aldeko gobernuaren kontra beste hainbat eraso, bonba-kamioiak erabiliz. 2004ko maiatzean Grozniko gobernuko Ajmat Kadyrov erail zuten.

Eskaera, beraz, ez zen berria, eta hurrengo egunean hainbat harreman izan ziren bahitzaile eta bitartekariaren artean, ume txikiak zituzten amei ateratzen utziz. Hala ere, ez ziren adostasun batera iritsi eta arratsalde horretan bertan hainbat eztanda izan ziren; egoerak okerrera egin zuen.

MEDIKUEN SARRERA.

Irailaren 3an, txetxeniarrek medikuen sarrera onartu zuten hildakoen gorpuak eraman ahal izateko. Baina une horretan, eztanda bat izan zen eta errusiar armadak barrura sartzea erabaki zuen, mota guztietako indarrak erabiliz: soldaduak, Barne Ministerioko talde bereziak, helikoptero militarrak eta tanke bat.

Eraso honek txetxeniarren erreakzioa eragin zuen eta gainean zeramatzaten lehergailuak eztandarazi zituzten, sekulako kaosa sortuz. Bahitutako pertsona batzuek ihes egitea lortu zuten, baina hamar orduko anabasaren ostean, 334 pertsona hil ziren, horietatik erdia baino gehiago (186) haurrak. Zaurituak 800 inguru izan ziren.

Krisiaren amaiera odoltsuak erreakzioak sortu zituen nazioartean, baina ez gehiegi. Europar gobernuek gertakarien gaitzespena saihestu zuten, eta prentsa bakarrik izan zen sarraskia salatu zuena. Horrela, europar zein estatubatuar egunkariek ezbaian jarri zituzten krisia konpontzeko Vladimir Putinek hartutako erabakiak. Osetian bertan, hildakoak lurperatzen zituzten bitartean, biztanleek ez zuten Putin salatu nahi izan eta eskualdeko indar militarrei egotzi zieten gertatutakoa.

Hamahiru urte beranduago, 2017ko apirilaren 13an, Europako Giza Eskubideen Auzitegiak (ECHR) zigorra ezarri zion Errusiari sarraskia saihesteko nahikoa egin ez izanagatik eta hezkuntza zentroaren bahiketa amaitzeko soldaduek erabilitako gehiegizko indar hilgarriagatik.

Bere epaian, auzitegiak Errusiako Gobernua biktimei eta haien senideei 2,95 milioi euroko kalte-ordaina ematera kondenatu zuen, eta Errusiako Gobernuak ez zuela eraso hori saihesteko prebentzio-neurririk hartu ondorioztatu zuen.

UZBEKISTAN.

Kaspio itsasoaren bestaldean, eta hamarkada bat lehenago, Uzbekistan estatu independente bihurtu zen, bi egun lehenago Azerbaijanek egin zuen bezala. SESBetik bereizi zen bederatzigarren errepublika izan zen. Baina Baltikoan gertatu ez bezala, Uzbekistanen ez zuten hainbesteko poza adierazi.

Perestroika abiatu ondoren, Uzbekistan edozein liberalizazio motaren aurka deklaratu zen eta SESBren defendatzaile sutsutzat agertu zen. Izan ere, 1991n, Mikhail Gorbatxovek SESBren egiturari eusteko erreferenduma antolatu zuenean, uzbekoen gehiengo handi baten erantzuna baiezkoa izan zen.

Hala ere, hainbat negoziazioren ostean, sobietar errepublika gehienek, Uzbekistan barne, SESB berritua eratzen zuen itun berri bat onartu zuten eta errepublika hauek burujabe bihurtu zituzten. Beraz, Uzbekistanek independentzia bilatu ez bazuen ere, Karimov eta bere gobernua errealitate berrietara egokitu ziren.

[1996] Lidiando con los ataques de Atutxa contra «Egin»

El diario ‘‘Egin’’ tuvo que lidiar en más de una ocasión con las salidas de tono y graves ataques contra el diario de quien fuera consejero de Interior del Gobierno de Ardanza entre los años 1991 y 1998, Juan María Atutxa.

A los pocos días de afirmar que «todos los días explota una pequeña bomba de amosal, de unos 50 gramos, en Euskadi: el diario ‘‘Egin’’», una de las frases por las que más se le recuerda, el consejero volvió a cargar el 1 de setiembre de 1996 contra dicho medio de comunicación, en esta ocasión, lanzando graves acusaciones contra sus anunciantes.

Aprovechando una entrevista concedida al diario “El País”, llegó a asegurar que hay mucha gente que paga a ETA «a través de ‘‘Egin’’, mediante la inserción de publicidad». En realidad, fue el propio periodista del rotativo madrileño Juan G. Ibáñez quien insistió en esa idea, al plantearle de forma directa la sorprendente pregunta: «¿‘‘Egin’’ recauda dinero del llamado impuesto revolucionario mediante el cobro de anuncios publicitarios contratados por empresas que han sido amenazadas?».

A lo que Atuxa respondió que «hay muchísima gente que paga el mal llamado impuesto revolucionario a través de ‘‘Egin’’, mediante la inserción de publicidad», para añadir que «hay gente que no insertaría publicidad en ‘‘Egin’’ si no fuese por miedo. Y ceder al miedo y contratar media página de publicidad es ceder al chantaje de ETA».

Estas declaraciones tuvieron respuesta por parte de la dirección del diario, que al día siguiente denunció en su primera página y bajo el explícito titular «Atutxazo» la campaña «para ahogar económicamente a ‘‘Egin’’. Ahora quiere envenenarnos diciendo que los que se anuncian en nuestro periódico pagan así el ‘impuesto revolucionario’». Es por ello que el diario acusó a Atutxa de «decir barbaridades indemostrables y falsedades demostrables».

El cierre de ‘‘Egin’’ ni fue solo obra de Jose María Aznar («¿Creían que no nos íbamos a atrever?») ni del juez Baltasar Garzón, con autos de «lawfare» de manual. Fue una decisión de Estado que auspició y con la que colaboró el consejero Juan María Atutxa, con buena parte de la dirigencia jelkide.

Fueron años duros, con un enfrentamiento enconado que también se reflejaba en las palabras, como lo demuestran las citadas declaraciones del consejero de Interior. También fue dura la respuesta de ‘‘Egin’’. La citada edición donde se hacía alusión a las manifestaciones concidió en lunes, día en que que se publicaba el editorial semanal de la firma J.Iratzar, que inauguró Josu Muguruza y que se mantuvo tras la muerte en atentado en Madrid del periodista vasco hasta el final del periódico.