Abuztuko datuek, uztailekoak okerragotu dituztenek, ez dute zalantzarako tarterik uzten. Itxaron-zerrendan sartzen diren pertsonen kopuruak gora egiten jarraitu du. Espezialitateetan lehen kontsulta egiteko epea luzatu egin da eta jendearen ezinegona areagotu. Nafarroako Gobernuak egoera onartezin hori normalizatu nahi du. Horren adibide garbia da Osasun Departamentuko kontseilariaren diskurtsoaren bilakaera; izan ere, 2019an «itxaron zerrendetarako plan integral» bati buruz hitz egin zuen, eta hilabete eta urteetan zehar, pandemia tarteko, helburua minimizatuz joan da, 2022an itxaronaldi kirurgikoa onargarria dela adierazi arte. Chivite presidenteak, bestalde, pandemiaren “komodina” aipatu du, arazo honen jatorria aspaldikoa ez balitz bezala.

Izan ere, klase politikoak zerbitzu publikoak kudeatzeko izan duen epe laburreko ikuspegia dago osasun-arloko itxaron-zerrenden igoeraren jatorrian; izan ere, aurreikuspen eta inbertsiorik ezak ekarri gaitu egoera horretara, bai langilerian, bai baliabide materialetan. Lehen mailako atentzioan, osasun mentalean, osasun publikoan eta lan osasunean epe ertain eta luzerako irismena duten politiken alde egin beharrean, gaixotasunaren prebentziotik eta osasunaren sustapenetik urrun dagoen bidea hartu da.

Bestalde, kontzertazioaren eta lankidetza publiko-pribatua delakoaren bidez sare pribatuari denbora luzean emandako tratu eskuzabalak sektore pribatua indartzea ekarri du, sektore publikoaren kaltetan. Izan ere, medikuntzako profesionalen falta etengabe aipatzen den bitartean, gure osasun-sistema publikoaren arazo askoren jatorria balitz bezala (horien artean itxaron-zerrendak daude), lotsagabeki sare pribatua finantzatzen jarraitzen dugu. Eta, horrela, sektore pribatuak gero eta mediku gehiago harrapatzen du. Dirua sektore pribatuari oparitu beharrean, osasun publikora bideratu beharko litzateke, prozesu hori iraultzeko eta gaur egun ditugun osasun-azpiegituren errendimendua optimizatzeko: ebakuntza-gelak, kontsultak, proba diagnostikoak...

Sektore publikoaren eta pribatuaren arteko lankidetza ezinezkoa da; haien interesak antagonikoak direlako, hain zuzen ere. Bigarrenen negozioaren aurrean, osasun publikoak osasun indibiduala eta kolektiboa defendatu beharko luke irmoki. Ezinbestekoa ikusten dugu osasun-eredua errotik aldatzea, eredu hori integrala, prebentziozkoa eta komunitarioa izan dadin, irabazi-grinatik urrun, pribatizazio-formulak alde batera utzita. Eta hori azkar egin behar da. Ildo horretan, herritarrak animatu nahi ditugu Osasun Sistema Publikoa berreskuratzearen aldeko Legegintzako Herri Ekimena babes dezaten. Ekimen horrek, dagoeneko, azken txanpa du, eta, beste alderdi garrantzitsu batzuen artean, pribatizazioei muga jarri nahi die (https://recuperatusanidad.org). Inplikatutako osasuna, kontzientziatutako biztanleria eta osasunerako eskubideari erantzuteko gai den azpiegitura nahi eta merezi dugulako.