Euskal Herria Baik indar subiranisten eta gehiengo sindikalaren babesa jaso zuen, atzo, bere ibilbidean mugarri berria ezarri duen lehenengo kongresuaren amaiera ekitaldian.

Gasteizko Legebiltzarreko bozeramailea den Maddalen Iriarte buru zuen ordezkaritza igorri zuen EH Bilduk. Gipuzkoako ahaldun nagusia izateko koalizio subiranistak izendatu dituen hautagaiak bere ondoan izan zituen Garikoitz Mujika eta Igor Zulaika.

Eusko Alkartasunaren izenean, Peio Urizar idazkari nagusi ohia eta Lorena Lopez de Lacalle nazioarteko arduraduna bertaratu ziren EH Bairen lehenengo kongresura, baita Sorturen zuzendaritzako kide bi ere, Arkaitz Rodriguez idazkari nagusia eta Elena Beloki.

Gehiengo sindikalari dagokionez, Xabier Anza eta Amaia Muñoz heldu ziren ELAren izenean, eta Argitxu Dufauk eta Igor Arroyok ordezkatu zuten LAB sindikatua.

Xutik Gazte dinamikaren ordezkariak han izan ziren baita ere, hautetsi eta eragile sozial anitz elkartu zituen ekitaldi politikoan.

Burujabetzaren aldeko konpromisoa partekatzen duten eragileen babesean, hamarnaka eta hamarnaka militante bildu ziren Baionako Elkarteen Etxean, goizean goizetik, 2022-2026 arteko plangintza politikoa zehaztu eta zuzendaritza berria hautatzeko.

Lan taldea guztiz osatu arte lan ardura zehatzak ezagutuko ez badira ere, dagoeneko koordinatzaile nagusiaren eta bozeramailearen eginkizunak nortzuk beteko dituzten ezagutzera eman zuen ekitaldiaren amaieran EH Baik. Hala, Nikolas Blain izanen da koordinatzaile nagusia, eta Mathilde Hary, berriz, bozeramaile lanetan arituko da. Horiekin batera hauek dira zuzendaritzako beste kideak: Itxaso Cuevas, Xabi Thicoipe, Ibai Agirrebarrena, Lola Garcia, Jon Irazola, Gaby Arestegui, David Lannes, Xabi Larralde, Nerea Peponnet, Mattin Etcheverry eta Mikaël Treilhaud Daramy.

EH Baik bere poztasuna agertu zuen kongresuak izan zuen «behetik gorako» bilakaerarengatik. Oroitarazi zuenez, 250 lagunetik gora izan dira 34 herritan eginiko bilkuretan. Bozketen emaitzari dagokionez, 235 kongresu kidek parte hartu zuten atzoko bozketetan. Hala, ‘Aitzina Goaz-Un projet pour le Pays Basque’ izeneko txosten politikoak %100eko babesa jaso zuen.

Zuzendaritzak %94ko sostengua bildu zuen. Finean, azaroaren 9an eta 10ean egin zen antolaketa ereduari buruzko bozketaren emaitzei dagokienez, parte hartu zutenen artean %77,5eko babesa jaso zuen.

15 urteko ibilbidea.

Kongresuan onarturiko txosten politikoaren arabera, «adin guztietako gizabanakoz edo herritarrez osaturiko mugimendu anitza» bezala agertuko du bere burua aurrera begira Euskal Herria Baik. Ekitaldian, hamabost urteko ibilbidean, EH Bai alderdien koalizio soila izatetik «lehen lerroko eragile politiko» bilakatzea posible egin duten guztien aldeko esker oneko hitzak izan zituen oholtzatik Nikolas Blain koordinatzaile berriak.

Hain zuzen, EH Bairen bozeramaile lanetan luzaroan jardun duen Anita Lopeperi egokitu zitzaion erreleboaren orduan zerumuga berria marraztea. Ezkerreko mugimendu abertzaleak «bere jatorrizko baloreei atxikirik», herritarrengana heltzeko anbizioa izan behar duela azaldu zuen Lopepek. Bere ondoko hitzartzean Blainek sakondu zuenez, EH Bai «agenda bat adosteko eta elkarlanean aitzina egiteko» prest dago.

Zehazki, bi eremutan bidelagunen bila arituko da mugimendua. Hala gizarte zibilari nola krisialdi sozial eta klimatikoari loturiko erronkei aurre egiteko asmoak partekatzen dituzten eragile politikoei eskua zabaldu zien Blainek.

Hiriguneetan haien proposamenak entzunarazteko abertzale ez direnekin ere lan egitea ezinbestekotzat jotzen du EH Baik. Atzoko kongresuan ezkerra hexagonalaren presentzia ez zen falta. NPA, Generations eta Ensemble Insoumise alderdietako ordezkariak presente izan ziren.

Nazioarteko aliatuak.

Bretainia, Okzitania, Korsika, Kaledonia Berria (Kanaky) eta Polinesiatik iritsitako bidelagunak ondoan izan zituen, halaber, Ipar Euskal Herriko ezkerreko mugimendu abertzaleak.

Hain zuzen, militanteen txalo zaparrada beroenak jaso zituzten urrutiko lurraldeetatik heldutako ordezkariek. «Parisekin berdinen arteko harremana sustatzea» dutela helburu nabarmendu zuen Moetai Brotherson independentista polinesiarrak.

2025ean berriz hautetsontziak ezartzeko borrokatuko dutela kanakiarrek «erabateko burujabetza» eskuratu ahal dezaten gehitu zuen Joseph Boaremoak FLNKSko ordezkariak.

«Eskoziako eta Kataluniako prozesuetatik ikusi eta ikasiz herri bat garela esan behar dugu Europan», defendatu zuen Maddalen Iriartek, EH Bai eta Bildu «feminismotik, ekologismotik, duintasunetik, herri bat eraikitzeko bermea direla» nabarmenduz. EH Baik «estatus politikoaren auzia eztabaidaren erdigunera» ekartzeko asmo osoa duela argitu zuen Mathilde Haryk. Euskal Elkargoa gaindituz, lurralde elkargo batera igarotzea defendatzen duen gehiengoa aktibatzea izanen da hurrengo erronka.

AB desagertu da, baita alderdietako kadirak ere

Euskal Herria Bai hiru alderdi abertzaleen batuketaz sortu zen. 2007an, Abertzaleen Batasunak, Eusko Alkartasunak eta Batasunak haien indarrak batu zituzten, hauteskundeei begira aukerak hobetzea xede zuen koalizioa eratuz. Izan ere, urtetako ezinikusiarenak gaindituz ezkerreko abertzaleentzat eskaintza politikoa sendotzeko nahikeria nagusitu zen.

Hala, azkeneko urteotan ‘Euskal Herrian bizi, lan eta erabakitzeko’ leloa bere egin duen EH Bai erreferente nagusia bilakatu da, hauteskundez hauteskunde bere emaitzak hobetzearekin batera gizarte mailan pizturiko dinamiketan txertatu baitu bere jarduera.

Antzinako ajeak gero eta gutxiago sumatzen dira, ikuspuntu ezberdinen arteko eztabaida sutsuak falta ez badira ere. Alta, Anita Lopepek atzo nabarmendu zuenez, bere egungo errealitatea eta potentziala ez datoz bat. Hori aldatzeko nahikeria du, beste berrikuntzen artean alderdiek EH Bairen barnean orain arte izan duten itzala murriztera jo duen kongresuak.

Zuzendaritza berrian alderdi politikoek ez dute bereko eserlekurik izango. Bestalde, EH Bairen sortzaileetako batek, Abertzaleen Batasunak, kongresuko prozesua hautatu du bere ibilbideari amaiera emateko deliberoa ofiziala egiteko.

EH Baiko kideei igorritako gutun baten bidez aditzera eman zuen bere erabakia ezkerreko alderdi abertzaleak. «Abertzaleen Batasunak ez du gehiago bereko funtziorik betetzen Euskal Herria Bairen barnean, zeren, ikusmolde eta sentsibilitate ezberdin izan badira ere, horiek ez baitira aurreko hamarkadetan bezala azaltzen», azaldu zuen ABk.

Bere militanteek «eginiko ibilbidearengatik» harro sentitzeko arrazoiak badituztela nabarmenduta, «gaur-gaurkoz Ipar Euskal Herrian ezkerreko abertzaleek duten lan tresnarik egokiena Euskal Herria Bai da, zalantza izpirik gabe, eta horregatik, inolako damurik gabe, autodesegitea deliberatu dugu», iragarri zuen.

Abertzaleen Batasuna 1988an sortu zen, kantonamenduen bozen atarian. Izan ere, 1995ean egin ziren herri hauteskundeetan jaso zuen sostengu handiak mugimendua sendotzen lagundu zuen.

1997an Ipar Euskal Herrian euskal departamendua sortzeko eta euskara ofiziala izateko kanpaina abiatu zuen Abertzaleen Batasunak, hamarkada bat geroago ‘Batera’ plataforma anitzak aintzat hartuko zituen aldarrikapen nagusiak lehenik eta behin aletuz.

1998ko urriaren 2an, berriz, Lizarra-Garaziko Hitzarmenaren sinatzaile gisa aritu zen Nafarroa Behereko hiriburuan iragan zen ekitaldian.

Prozesu hori ez aurrera ez atzera zelarik, ETAk su-etena bertan behera utzi zuen eta, testuinguru horretan, mugimendua abertzalean barne eztabaida areagotu zen.

Jakes Bortairu ABko kide ohiak oroitarazi du «guztiz mingarria» izan zela 2004ko bozetan Batasunak eta ABk bakoitzak bere boto-paperarekin jokatu izana hauteskundeetan.

Izan ere, jasanezina bilakatu zen haustura gainditzeko beharra inoiz baino argiago azaldu zen orduan. Halatan, 2007an Abertzaleen Batasuna, Batasuna eta Eusko Alkartasuna alderdiek Euskal Herria Bai koalizioa sortu zuten. 2014an EH Bai mugimendu politikoaren izaera hartu zuen, Uztaritzen eginiko biltzarrean harturiko erabakiari bide emanez. Atzo Baionan egin zuen bere lehenengo kongresuaren ondotik, «adin guztietako gizabanakoz eta herritarrez osaturiko mugimendu anitza» bezala aurkezten da EH Bai.

Ondorioz, alderdientzat gordetako eserlekurik ez da izanen. Abertzaleen Batasunaren kasuan, bere ibilbidearen amaiera heldu delako. Izaera nazionala duten Sortuk eta EAk alderdi gisa jarraituko badute ere, ekimen politikoa eta oihartzun publikoa EH Bairen alde jartzeko hautua lehenagotik egina zutelako. M. UBIRIA