Lehen haurtzaroan ditugun ereduak eta bizipenak erreferentzia dira harremanak eraikitzeko. Litekeena da maitasuna modu egokian lortzen ikasi ez duen haur bat helduaroan arlo horretan apur bat galduta sentitzea eta bide desegokietatik lortzen saiatzea. Era berean, litekeena da kontrolatzen, kudeatzen eta emozioei buruz hitz egiten dakiten gurasoekin hazten diren seme-alabak gaitasun horietan askoz ere trebeagoak izatea.

Bowlby aitzindarietako bat izan zen haurtzaroko atxikimendu figurei buruzko ikerketan (1980). Egile horrentzat, atxikimendua haurraren eta gurasoen arteko lotura emozionala zen, segurtasunerako eta garapen emozional zuzenerako bide gisa. Ondorioztatu zuen atxikimenduko lehen figurekiko interakzioek helduaroko premia afektiboen sistema antolatzen dutela. Beste era batera esanda, heltzean, pertsonak haurtzaroan ikasi eta indartu diren elkarreraginak erakusten ditu. Hala ere, esperientzia goiztiarrak ez dira mendekotasun emozionala garatzeko behin betiko epaia, gizabanakoak helduaroan dituen esperientziak kontuan hartu beharrekoak baitira.

Gizakiak mendekoak gara. Hala ere, mendekotasun emozionala egoera psikologiko bat da, bizi duenarentzat ondoez iturri handia dena. Izaki sozialak garen aldetik, elkarren beharra dugu. Kontaktua, lankidetza eta hartu-emana bilatzen ditugu. Hala ere, hori ez da beti horrela gertatzen: batzuetan norbaitekin bat egiten dugu, eta harremanak suntsitu egiten gaituela ulertu arren, harreman horri eusteko beharra sentitzen dugu.

Mendekotasun emozionala duten pertsonek gehiegi behar dute besteen afektua, arreta eta onespena. Bakardadearekiko eta abandonuarekiko beldur irrazionala sentitzen dute, eta, ondorioz, mendekoagoak izango dira pertsonen arteko harremanetan. Gainera, esklusibotasun gogo handia dute. Beren kabuz asetzeko gai ez diren premia emozionalen eredu iraunkorra dute, eta, beraz, beste pertsona batzuekin lotura desegokiak ezarriz bete nahi dituzte. Horrela, oso sutsuak eta ezegonkorrak diren loturak ezartzen dituzte, osasungarriagoak diren beste batzuen ordez.

Emozionalki besteen mende egotearen arazoa da, behar dugun arreta edo maitasun neurrigabea jasotzen ez bada, zalantza irrazionalak agertzen direla norberaren balioari eta besteek duten estimuari buruz, eta horrek eragina izango duela gure autoestimuan eta sentitzen ditugun emozioetan.

Zentzu horretan, mendekotasun emozionala saihesteko heztea, osasungarria izateaz gain, posiblea da. Haurrak heldu independente bihurtu nahi izatea ez da batere errealista, sustatzen ez bada. Haur bat jaiotzen denean, mendekotasuna erabatekoa da. Hala ere, gero eta autonomia handiagoa lortzen bada, hezkuntzaren araberakoa izango da autonomia hori.

Independentzia emozionalak askatasun, bake eta benetakotasun sentsazio handia ematen du. Lortzen denean, besteekin harreman osasuntsuak izateko, norberaren emozioak behar bezala kudeatzen ikasteko eta bizi ditugun gatazka, tristura edo ondoez uneen maiztasuna murrizteko prest gaude.

Beraz, hezitzaileak haurrentzat eredu zuzena direla ulertzen badugu, argi dago eredu kontzienteak izatearen garrantzia. Emozionalki mendekoak ez diren haurrak heztea bilatzen badugu, ona litzateke elkar ezagutzen, maite eta baloratzen duten haurrak heztea. Agian une egokia da gogoratzeko gai garela, ez garela ezeren erdia, izaki osoak garelako. Orduan, hortik, beharraren eta maitasunaren arteko ezberdintasuna irakatsiko dugu. •

saioaaginako@gmail.com