Inguruneko partikula finen (PM2,5) eguneroko mailari buruzko azterlan aitzindari baten arabera, munduko lurrazalaren %0,18k eta munduko biztanleriaren %0,001ek soilik dute PM2,5 maila Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) gomendatutako segurtasun-mailen azpitik. PM2,5 munduko ingurumen-osasunerako arrisku-faktore nagusia da.

Ikerketa Australiako Monash Unibertsitateak egin du, eta ‘The Lancet Planetary Health’ aldizkarian argitaratu dute. Ikerketa horren arabera, Europan eta Ipar Amerikan eguneroko mailak murriztu egin ziren bi hamarkadaz, 2019ra arte, baina igo egin dira Asiako hegoaldean, Australian, Zeelanda Berrian, Latinoamerikan eta Kariben.

Mundu osoan kutsadura atmosferikoa kontrolatzeko estaziorik ez egoteak PM2,5 partikulen tokiko, nazioko, eskualdeko eta munduko esposizioari buruzko daturik eza ekarri du. Orain, Monash Unibertsitateko Osasun Publiko eta Medikuntza Prebentiboko Fakultateko Yuming Guo irakasleak zuzendutako azterlan honek mundu osoko PM2,5 partikulen azken hamarkadetako bilakaeraren mapa bat eskaintzen du.

Ikerketa-taldeak airearen kalitatearen kontrolari buruzko behaketa tradizionalak, satelite bidezko detektagailu meteorologikoak eta kutsadura atmosferikoari buruzkoak eta PM2,5 kontzentrazioak mundu osoan zehaztasun handiagoz ebaluatzeko metodo estatistikoak eta ikasketa automatikoak erabili ditu, Guo irakaslearen arabera.

«Ikuspegi berritzailea»

«Azterlan honetan, ikaskuntza automatikoko ikuspegi berritzaile bat erabiltzen dugu informazio meteorologiko eta geologiko anizkoitza integratzeko, munduan egunero dagoen PM2,5aren kontzentrazioak zenbatzeko. Gutxi gorabehera 10 km x 10 km-ko bereizmen espazial handiarekin 2000-2019 aldian munduko lauki-sareko gelaxketarako, OMEk segurtasun-mugatzat hartzen dituen 15 mikrogramo/m3-tik gorako eremuetan zentratuz (oraindik atalasea eztabaidagarria bada ere)», adierazi du.

Ikerketaren arabera, PM2,5 partikulen urteko kontzentrazioak eta PM2,5 partikulekiko esposizio handiko egunek behera egin zuten Europan eta Ipar Amerikan ikerketak aztertu dituen bi hamarkadetan zehar. Aldiz, esposizioak ugaritu egin ziren Asiako hegoaldean, Australian eta Zeelanda Berrian, eta Latinoamerikan eta Kariben.

Gainera, mundu mailan PM2,5 partikularekiko esposizio handiko egunen beherakada txiki bat izan arren, ikerketak aurkitu zuen 2019an egunen %70ek baino gehiagok 15 mikrogamo/m3-tik gorako PM2,5 kontzentrazioak izaten jarraitzen zutela. Asiako hegoaldean eta ekialdean, egunen %90ek baino gehiagok 15 mikrogamo/m3-tik gorako PM2,5 kontzentrazioak izan zituzten egunero.

Australiak eta Zeelanda Berriak gorakada nabarmena izan zuten PM2,5 kontzentrazio handiko egunen kopuruan 2019an. Mundu mailan, PM2,5 eguneko urteko batez bestekoa 32,8 mikrogamo/m3-koa izan zen 2000tik 2019ra.

Kontzentrazio handienak, Asian

PM2,5 kontzentrazio handienak Asia ekialdeko (50,0 mikrogamo/m3) eta Asia hegoaldeko (37,2 mikrogamo/m3) eskualdeetan erregistratu zituzten, eta, ondoren, Afrika iparraldean (30,1 mikrogamo/m3). Australiak eta Zeelanda Berriak (8,5 mikrogamo/m3), Ozeaniako beste eskualde batzuek (12,6 mikrogamo/m3) eta Amerikako hegoaldeak (15,6 mikrogamo/m3) erregistratu zituzten urteko PM2,5 kontzentrazio txikienak.

OMEren 2021erako gidalerro-muga berria oinarri hartuta, munduko lurrazalaren % 0,18k eta munduko biztanleriaren % 0,001ek baino ez zuten izan jarraibide-mugak ezarritakoa (urteko batez bestekoa: 5 mikrogamo/m3) baino arrisku txikiagoa 2019an.

Guo irakaslearen arabera, PM2,5 partikulen kontzentrazio ez-seguruek urtaro-eredu desberdinak ere erakusten dituzte: «Txinako ipar-ekialdea eta Indiako iparraldea barne hartu zituzten neguko hilabeteetan (abenduan, urtarrilean eta otsailean), eta Amerika iparraldeko ekialdeko eremuetan, berriz, PM2,5 altuak izan zituzten udako hilabeteetan (ekainean, uztailean eta abuztuan)».

«PM2,5 partikulek eragindako kutsadura atmosferikoa ere nahiko handia izan zen abuztuan eta irailean Hego Amerikan eta ekainetik irailera Saharaz hegoaldeko Afrikan», adierazi du.

Gaineratu duenez, ikerketa garrantzitsua da «kanpoko airearen kutsaduraren egungo egoera eta horrek giza osasunean dituen ondorioak sakonki ezagutarazten dituelako. Informazio horrekin, arduradun politikoek, osasun publikoko funtzionarioek eta ikertzaileek hobeto ebaluatu ditzakete kutsadura atmosferikoak epe laburrean eta luzean osasunean dituen ondorioak, eta hura arintzeko estrategiak landu ditzakete».