BMJ aldizkarian argitaratutako ikerketa batek elikagai ultraprozesatuetan (UPF) aberatsak diren dietak osasunaren alderdi askotarako kaltegarriak direla baieztatu du. Zehazki, 32 efektu zerrendatu ditu. Ia 10 milioi pertsonak parte hartu dute ikerketan.

Hainbat erakunde liderretako adituek parte hartu dute proiektuan, AEBetako Johns Hopkins Unibertsitateko Bloomberg Osasun Publikoko Eskola, Sydneyko Unibertsitatea eta Sorbonako Unibertsitatea, besteak beste.

BMJn idatziz, honako hau ondorioztatu dute: «Oro har, elikagai ultraprozesatuekiko esposizioaren eta hilkortasuna, minbizia eta osasun mentalaren, arnasketaren, kardiobaskularraren, gastrointestinalaren eta metabolikoaren emaitzak biltzen dituzten 32 osasun-parametroren arteko zuzeneko loturak aurkitu dira».

«Elikagai ultraprozesatuekiko esposizio handiagoa osasunarentzat kaltegarriak diren emaitzen arrisku handiagoarekin lotu da, bereziki kardiometabolikoekin, nahaste mental arruntekin eta heriotza-emaitzekin», gehitu dute egileek.

Haien iritziz, ondorio hauek justifikazio bat ematen dio osasun publikoko eta populazioko neurrien erabileraren eraginkortasuna garatzeko eta ebaluatzeko, «elikagai ultraprozesatuekiko esposizio dietetikoari aurre egiteko eta murrizteko, giza osasuna hobetzeko».

Elikagai ultraprozesatuak, produktu labekatuak, freskagarri ontziratuak, edari gaseosoak, zereal azukreztatuak eta janari prestatuak edo jateko prest daudenak, «prozesu industrial ugariren mende daude, eta askotan koloratzaileak, emultsionatzaileak, zaporeak eta beste gehigarri batzuk dituzte».

Elikagai ultraprozesatuekiko esposizio-estimazioak lortzeko, elikagaien maiztasunari buruzko galdetegiak, 24 orduko oroigarri dietetikoak eta historial dietetikoa konbinatu ziren, eta kontsumo handiena txikienarekin alderatu ziren.

Haien hitzetan, «ebidentzia sinesgarriak frogatu du» UPF gehiago hartzea gaixotasun kardiobaskularrekin lotutako heriotza-arriskuaren % 50 gehiagorekin lotu da, % 48-53 gehiagorekin antsietate-arriskua eta buru-nahaste arruntak, eta % 12 gehiagorekin 2. motako diabetesa izateko arriskua.

Era berean, «edozein arrazoirengatik hiltzeko» % 21 arrisku handiagoa dago, % 40-66 artean igotzen da, era berean, bihotzeko gaixotasunekin hiltzeko, obesitatea eta lo-arazoak izateko aukera.

UPFren eta asmaren, osasun gastrointestinalaren, minbizi batzuen eta arrisku kardiometabolikoko faktoreen arteko elkartzeen ebidentzia ere, hala nola odoleko gantz maila altuak eta kolesterol «onaren» maila baxuak ere lotu dituzte, nahiz eta ikertzaileek ohartarazi duten lotura horien ebidentzia «mugatua» dela oraindik.

Menuetan jakien kaloriak jakinarazi

Chris van Tulleken doktoreak, Londreseko University Collegeko irakasle eta UPFan aditu nagusietako batek, esan du aurkikuntzak «guztiz sendoak» direla orain «ikerketa independente kopuru handi batekin, argi eta garbi lotzen dutenak UPFko dieta aberats bat osasunerako emaitza kaltegarri askorekin, heriotza goiztiarra barne».

Zentzu berean, Lancet Public Health-en argitaratutako ikerketa bereizi batek iradoki du bihotzeko gaixotasunekin lotutako 9.000 heriotza baino gehiago prebenitu daitezkeela Ingalaterran datozen bi hamarkadetan, baldin eta jatetxe, janari lasterreko establezimendu, kafetegi, pub eta bestelakoek menuetan jakien kaloriak jakinaraziko balituzte.